ترجمه آثار غربی

نهضت ترجمه آثار غربی در ایران از زمان تاسیس دارالفنون آغاز شد و نخستین ترجمه ها برای دانشجویان این مدرسه به وجود آمد که بیشتر جنبه علمی داشته است اما در همین ایام، نخستین ترجمه به معنای عام آن، به وسیله شخصی یهودی به نام الاذار از کتاب معروف دکارت به نام راه بردن عقل انجام گرفت که پس از آن به وسیله مرحوم محمد علی فروغی دوباره ترجمه شد.

به نظر می رسد ترجمه الاذر در زمان ناصر الدین شاه تحت عنوان “اخلاق ناصری”صورت گرفت سپس به وسیله فروغی مجدد ترجمه شد و از این زمان به بعد رفته رفته ترجمه آثار غربی آغاز شد که معروف ترین آنها ترجمه ای است از کتاب حاجی بابای اصفهانی اثر جیمز موریه ترجمه میرزا حبیب اصفهانی و بسیار ماهرانه چندان که آن را نخستین رمان ایرانی دانسته اند.

اما باید گفت در آغاز به مترجمان اهمیت چندانی داده نمی شد ولی به تدریج با چهره نمودن مترجمان معروف در عرصه ترجمه به خصوص در حوزه ادبیات داستانی، ارزش برخی از مترجمان در سطح نویسندگان قرار گرفت که می توان از جمله از چهره های مانند ابراهیم یونسی، محمد قاضی، احمد آرام، شاهرخ مسکوب و .. نام برد که اعتبار به کار ترجمه دادند.

از همین دوره است که پدیده ای به نام تاثیرگذاری فرهنگ و ادبیات غرب یا بهتر بگوییم ادبیات اروپایی، اعم از ادبیات روسیه و دیگر کشورهای اروپایی، در ایران موجب توجه خوانندگان قرار گرفت به طوری که برخی از نویسندگان ایرانی تحت تاثیر آثار غربی قرار گرفتند و به وسیله محافل ادبی القابی بر اساس نام نویسندگان اروپایی یافتند مانند بالزاک ایرانی و… که به برخی از نویسندگان ایرانی اطلاق شد.

از این تاثیرگذاری بر اهل قلم می توان نتیجه گرفت که به همین نسبت نیز جامعه و افراد تحصیل کرده خواسته یا ناخواسته از طریق ترجمه ها با فرهنگ غرب آشنا شدند و به میزان فراوان تحت تاثیر آن قرار گرفتند. تاثیری که امروزه وسائل ارتباطی بسیار پیشرفته مانند رادیو، تلویزیون، اینترنت هم نتوانستند به آن میزان باشند.

سخنان محمد بقایی ماکان محقق و پژوهشگر و مترجم ادبی و فلسفی