مقاله کتاب علمی آن گروه از نوشتار هایی هستند که از سوی یک یا چند نفر و درباره موضوعات علمی و پژوهشی به نگارش در می آیند. این مقاله کتاب ها، ساختار ویژه‌ای دارند، در حقیقت مقاله کتاب های علمی و پژوهشی، ماموریت اصلی شان، هم رسانی پیام ها، موضوعات و مباحث علمی – پژوهشی است.
در این نوشتاراز سایت هورین به معرفی کاربرد و اجزای یک مقاله کتاب می پردازیم.
مقاله کتاب
مقاله کتاب عرصه بی جایگزین عرضه و ارائه پژوهش و تحقیق است. دانش از راه های مختلفی نشر می‌گردد. از راه هایی که امروزه دانش و علم را به آدمی می رساند، و انسان را از جهان علم و دانش با خبر می سازد، چاپ مقاله و چاپ کتاب است. مقاله و کتاب درگاهی بی بدیل در هم رسانی دانش و انسان است.
مقاله و کتاب، عهده دار انتقال اطلاعات و اخبار دنیای علم و فن آوری است. چاپ مقاله و کتاب به نشر و توزیع دانش و فن‌آوری، کمک به سزایی می کند. محققین و پژوهش گران و دانش مندان، برای نشر دانسته ها و کشف و شهود علمی خویش، همواره دست به دامان مقاله و کتاب اند.
واژه مقاله در انگلیسی، دو مفهوم را شامل می‌شود. یکی عبارت است از آرتیکل (article ) که در معنای موسع تری به کار می رود و به معنای اعم آن می باشد. و دیگری پیپر ( paper ) است که معنای منحصر تری از مقاله را در بر می‌گیرد. و صرفا شامل مقاله کتاب های معطوف به مباحث علمی و پژوهشی و یا موضوعات مشخصی می باشد.
.
پیکر بندی مقاله کتاب علمی — پژوهشی
مقاله کتاب های علمی و پژوهشی، ساختار و پیکر بندی متشخصی دارند که واجد ارکان و اجزاء مشخصی می باشد. و شامل عنوان، چکیده، واژگان کلیدی، مقدمه، متن اصلی، نتایج، پانویس ها، ضمایم و پیوست ها و منابع و مآخذ می گردد.
عنوان مقاله کتاب
عنصر عنوان یکی از ارکان مهم در مقاله کتاب می باشد، هر مقاله کتابی، دارای عنوان مشخصی است. مخاطبین آن ها وقتی توجه شان به مطالعه یک مقاله کتاب جلب می شود که عنوان آن بتواند علاقه ایشان را به خود جلب کند.
مخاطبان مقاله کتاب، ابتدا سراغ عنوان می روند. هر خواننده و مخاطبی از ره گذر مشاهده عنوان، به درون محتوای مقاله کتاب راه می جوید. عنوان، سمت و سوی اصلی محتوای کتاب را می نمایاند.
هدف مقاله کتاب و نیت مؤلف آن را عنوان کتاب، بر ملاء می سازد و از این طریق حالت و موقعیت ” تعلیق ” را در مخاطب ایجاد می نماید و تمایل به پیش بینی و گمانه زنی را در مخاطب بر می انگیزاند. عنوان مقاله کتاب بایستی تا حد امکان خلاصه، کوتاه، و در عین حال فراگیر و شفاف و جهت دهنده و برانگیزاننده باشد.
چکیده
یکی دیگر از ارکان مشترک در همه مقاله کتاب های علمی و پژوهشی، عنصر ” چکیده ” می باشد. وظیفه اصلی عنصر ” چکیده ” در پیکر بندی مقاله کتاب، فشرده سازی مباحث مندرج در متن اصلی می‌باشد. ایده اصلی و بن مایع ، در قسمت چکیده عرضه می‌گردد.
از دیگر مختصات این رکن، یعنی چکیده، خبر رسانی فوری و اطلاع دهی سردستی از مباحث مطروحه در متن اصلی به مخاطب، می باشد. مخاطب یا خواننده، به منظور دست یابی سریع و آسان به محتوای مقاله کتاب، و مباحث مطروحه در آن، مستقیما به سراغ چکیده می رود. و از مطالعه قسمت چکیده، به موضوع کتاب و محتوای آن پی می برد.
چکیده کتاب بایستی بتواند عزم مخاطب و خواننده را برای مطالعه متن اصلی، جزم نماید. و چنان چه ” چکیده” کتاب فاقد چنین پتانسیلی باشد، خواننده یا مخاطب مقاله کتاب را به صرف نظر کردن از مطالعه متن اصلی سوق می دهد. در قسمت ” چکیده ” ، باید از سربسته گویی اکیدا اجتناب ورزید. بلکه به صراحت و وضوح نمایی روی آورد.
قسمت چکیده در وضعیت خبر دهی و اطلاع رسانی به مخاطب می باشد. در قسمت چکیده، بایستی از پیش داوری و قضاوت پرهیز کرد. از دیگر امور ناکردنی ( سلبی ) در بخش چکیده، خودداری کردن از تجزیه و تحلیل می باشد.
باید اذعان داشت که بخش چکیده جای مناسبی برای تجزیه و تحلیل سایر نظرات و محتوای مقاله کتاب های دیگر نمی باشد. ارجاع دهی در بخش چکیده، در حداقل ممکن، و در صورت ضرورت، در کمترین بسامد باید صورت پذیرد.
نکته مهم و حساس در چکیده این است که، زمان افعال در جمله ها و عبارات بایستی در زمان ماضی مجهول و به صورت سوم شخص به کار رود. بسامد واژگانی در بخش چکیده، بایستی حدودا بین 150 تا 250 کلمه باشد. و تا حد امکان در یک بند خلاصه شود. هر چکیده ای بایستی در گام نخست حاوی پاسخی سر راست و البته کوتاه و در عین حال فراگیر به این سوال باشد که موضوع کتاب چیست؟ گام بعدی و در حقیقت اقدام اصلی و اساسی در در بخش چکیده، تبیین اجمالی وجه ناب و بدیع بودن موضوع مطروحه در مقاله کتاب می باشد.
بخش چکیده بایستی بتواند به اختصار توضیح دهد که محتوای مقاله کتاب، کدام مقوله را در حوزه علمی – پژوهشی مطرح نموده است.
مقدمه
رکن بعدی در هر مقاله کتابی، مقدمه است. که حاوی دلایل وجودی مقاله کتاب می باشد.
در مقدمه، اهداف و مقاصد مقاله کتاب، بیان می گردد. در بخش مقدمه، افق و زاویه دید مقاله کتاب، توضیح می گردد و کلید ورود به مباحث، به خواننده ارائه می گردد. وظیفه اصلی مقدمه، جذب مخاطب به سوی موضوع اصلی مقاله کتاب است.
بخش مقدمه، بایستی بتواند مخاطب را نسبت به اهمیت موضوع متقاعد سازد. به بیانی ساده تر، خواننده باید با مطالعه مقدمه کتاب قانع شود که محتوای مقاله کتاب برای وی اثر بخش و مفید فایده است.
متن اصلی
در هر مقاله کتابی، متن اصلی، رکن رکین می باشد. در این بخش، هر آن چه هدف و نیت مولف و دست آورد های وی و حاصل پژوهش و نگرشش است، به مخاطب عرضه می گردد. و عطش مخاطب را با انباشت ایده ها و پیام های خویش اشباع می سازد.
نتیجه
رکن بعدی هر مقاله کتابی، بخش نتیجه گیری است. در بخش نتیجه گیری، یافته ها، نتایج و دست آورد های مولف مقاله کتاب که در ایده کتاب نهفته بود و در متن آن تبیین گردید، مجددا و اشاره وار یاد آوری می شود.
پانویس
رکن بعدی در ساختار مقاله کتاب، پانویس ها ست. که می تواند در پایین هر صفحه بطور جداگانه و بر اساس شماره گذاری، درج گردد و یا در پایان مقاله کتاب، به صورت یک جا، پیاده شود. پانویسی، برای شفاف سازی، توضیح ارجاعات و راه نمایی خواننده ضرورت دارد.
ضمایم و پیوست ها
رکن دیگر از ارکان هر مقاله کتابی، بخش ضمایم یا پیوست ها ست. این بخش در صورت ضرورت و برای روشن گری بیشتر خواننده و وضوح کامل تر متن، آورده می شود و می تواند شامل جداول، نمودارها و سایر نمایه های شمایلی گردد. بخش ضمایم، نقش متمم یا مکمل را در هر مقاله کتابی،ایفا می نماید.
منابع و مآخذ
رکن آخر مقاله کتاب، بخش منابع و مآخذ می باشد که اشتمال بر ذکر منابع و مراجعی است که در متن اصلی یا سایر بخش های کتاب، مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
