ویراستاری متن شامل تصحیح اشتباهات آشکار در دستور زبان، زمان جملات، املا کلمات، اشکالات تایپی و نقطه‌گذاری و نشانه‌گذاری است. ویراستاری در خوانا بودن و روان بودن متن کتاب، مقاله و یا پایان نامه اهمیت ویژه‌ای دارد؛ کتابی که به خوبی ویرایش شده، برای خواننده خواناتر است که به پرفروش بودن آن منجر می‌شود. پایان نامه و مقاله ویراستاری شده دارای متنی ساده و روان است که تاثیر به سزایی در نظر داوران دارد. ازاین‌رو بهتر است کتاب‌ها پیش از چاپ، پایان نامه‌ها پیش از تحویل به اساتید داور و مقالات قبل از ارسال به مجله‌ای علمی، ویرایش شوند.
ویراستاری متون کتاب وظیفه ویراستار است. ویراستار کسی است که نوشته‌ها را پیش از چاپ کتاب به طور کاملاً تخصصی ویرایش می‌کند. اما اگر شما تصمیم دارید تا خودتان نوشته‌تان را ویرایش کنید، این مطلب را بخوانید.
در این مطلب از سایت هورین تلاش شده تا اصول ویراستاری متن توضیح داده شود.
اصول ویراستاری متن
برای ویراستاری متن کتاب، پایان نامه و مقاله مراحل زیر را طی کنید:
1. متن خود را بخوانید.
نوشته خود را بخوانید و جاهایی که نیاز به اصلاح دارد را تغییر دهید. ممکن است نوشته شما به دلیل اشتباهات تایپی، غلط‌های املایی داشته باشد و یا در آن علائم نشانه‌گذاری رعایت نشده باشد. در این مرحله، این قبیل اشتباهات را تصحیح کنید. استفاده از املای درست کلمات و استفاده از نشانه‌های درست، خوانایی متن را افزایش می‌دهد.
در این مرحله قسمتی یا پاراگرافی از متن را که فکر می‌کنید باید دوباره نوشته یا بررسی شود، آن را فقط علامت بزنید.
2. نوشته خود را برای مدتی کنار بگذارید.
بعد از این که کتاب خود را ویرایش کردید، آن را برای مدتی کنار گذاشته و بعد از چند روز دوباره اقدام به ویراستاری متن موردنظر خود کنید. هر چقدر این مدت‌زمان در ویرایش کتاب طولانی‌تر باشد، بهتر است. چراکه این کار به شما کمک می‌کند تا نقاط ضعف نوشته خود را متوجه شوید و به طور کلی دیدگاه واضح‌تری از کار داشته باشید. ویرایش دوباره کتاب کمک می‌کند تا از تناقضات در سبک کتاب و داستان جلوگیری شود.
به نظر بعضی از نویسندگان مدت‌زمان بین دو ویرایش بهتر است شش ماه باشد و برخی دیگر معتقدند چند هفته، مدت‌زمان قابل قبولی است. مدت‌زمان بین دو ویرایش بهتر است از شش ماه بیشتر نباشد؛ اگر این مدت‌زمان طولانی باشد، ممکن است شما از ایده اصلی کتاب دور شوید.
جاهایی از متن را که فکر می‌کنید باید دوباره نوشته شود را هنگام ویرایش، فقط علامت بزنید و بعداً آن را بازبینی کنید.
3. متن خود را به چند بخش تقسیم کنید.
نوشته ویرایش شده را به چند قسمت تقسیم کنید و چند روز را به ویرایش یک بخش اختصاص دهید. در این مرحله جاهایی را که علامت زده‌اید را بازنویسی کنید و توجه کنید که هر بخش آیا آن چیزی که می‌خواهید را منتقل می‌کند.
4. نوشته خود را پرینت بگیرید و آن را بخوانید.
خواندن نوشته از روی برگه‌های پرینت گرفته شده کمک می‌کند تا کتاب خود را از یک منظر دیگر مطالعه کنید. در این مرحله توجه کنید که آیا هر بخش با بخش دیگر مرتبط است؟ آیا نوشته شما از انسجام کافی برخوردار است؟
در این مرحله شما می‌توانید بخش‌ها، پاراگراف‌ها و هر چیز تکراری و غیرضروری را که در راستای هدف اصلی کتاب نیست و به کلیت موضوع کتاب کمکی نمی‌کند را حذف کنید.
5. از فرد یا افراد دیگر بخواهید تا در مورد کتاب نظر دهند.
شما می‌توانید از یک یا چند نفر بخواهید تا کتاب شما را مطالعه کنند و نظرات خود را راجع به بخش‌های مختلف ارائه دهند. حتماً به آن‌ها توضیح دهید که دقیقا چه نوع بازخوردی را می‌خواهید. در مورد پیشنهادات آن‌ها فکر کنید و هر کدام که به نظرتان کیفیت کار شما را افزایش می‌دهد، روی نوشته خود اعمال کنید.
نرم افزارهای ویراستاری متن
نرم‌افزارهایی وجود دارند که به کاربر کمک می‌کند تا متون خود را به راحتی ویرایش کند؛ که در اینجا دو مورد از این نرم‌افزارها را معرفی می‌‌کنیم.
برای ویرایش و ویراستاری متون فارسی، استفاده از نرم افزار ویراستیار توصیه می‌شود. برای دانلود نرم افزار ویراستیار و آشنایی با نحوه استفاده از این نرم افزار به صفحه ” ویرایش پایان‌نامه با ویراستیار (Virastyar)” مراجعه کنید. در این صفحه نحوه کار با این نرم افزار به طور کامل توضیح داده شده است.
استفاده از نرم افزار گرامرلی Grammarly برای ویرایش متن‌های انگلیسی توصیه می‌شود. به صفحه ” نرم افزار ویرایش متون و مقالات انگلیسی ” مراجعه کرده و این نرم افزار را دانلود کنید. در صفحه ” نرم افزار ویرایش مقالات انگلیسی ” نحوه استفاده از نرم افزار گرامرلی توضیح داده شده است.