روش های نشر الکترونیکی
موسسه هورین می تواند در این زمینه کمک فراوانی به شما کند.
الف) کتاب های الکترونیکی:
شکل ظاهری کتاب ها در طی اعصار و قرون گذشته به تدریج تغییر کرده و امروزه در جدیدترین شکل خود به صورت کتاب های الکترونیکی ( e-book) در آمده است. منظور از کتاب الکترونیکی مجموعه ای از اطلاعات مرتبط به هم است که با عنوان و پدید آور مشخص با ساختاری مشابه با کتاب چاپی ( دارای چند فصل و بخش و مطالب مندرج در آن ها ) به صورت الکترونیکی ذخیره شده باشد. به این نوع کتاب ها، کتاب های تمام متن نیز گفته می شود.
کتاب الکترونیکی ممکن است بر روی دیسک فشرده نوری تهیه شود و یا به شکل پیوسته(on line) در شبکه های رایانه ای ( به ویژه اینترنت) دسترس پذیر باشد. علاوه بر کتاب های الکترونیکی کتاب های چاپی هم در اینترنت جای گاه خود را دارند. امروزه منابع کاغذی به خصوص نسخه های خطی، رساله یا تز ها، چکیده ها و بسیاری از منابع که با مشکلات نگهداری و حفاظت رو به رو هستداز طریق عکس برداری با اسکنر یا پویشگر به شکل الکترونیکی در می آیند. قیمت این کتاب ها به مراتب پایین تر از کتاب های چاپی است.
مزایای کتاب های الکترونیکی:
برای پی بردن به مطالب یک کتاب با فشار دادن یک دکمه و ورود اطلاعات کلمه جستجو میتوانید به سادگی به متن مورد نظر دست پیدا کنید.
حجم بالای ذخیره اطلاعات، دیسک های فشرده نوری از نوع حافظه ثابت هستند یعنی اطلاعات ثبت شده روی دیسک پاک نمی شود و فقط قابل خواندن است.دیسک فشرده نوری ظرفیتی معادل 680 ملیون مگابایت هستند که با ورود انواع جدید آنها این ظرفیت به 7 برابر افزایش یافته است.
استفاده از امکانات همزمان متن، صدا، تصویر و فیلم با هم است. دیسک های فشرده چند رسانه ای multi media دارای تمام این امکانات در یک زمان هستند.
دیسک های ویدئویی دیجیتالی امکان دسترسی به متن، طرح، انیمیشن (پویا نمایی)، ویدئو، کلیپ و صدا را در یک محیط دیجیتالی دارند. این دیسک ها ظرفیت بسیار بالا دارند.
روز آمد شدن کتاب های الکترونیکی. کتاب های چاپی بعد از ویرایش روز آمد می شوند و بسیار زمان بر است اما برخی منابع الکترونیکی به صورت پیوسته هستند و حتی روزانه یا چند روز یک بار روزآمد می شوند.
- امکان انتقال و نگهداری آسان
- قابلیت تکثیر ارزان و آسان
- امکان نصب و راه اندازی راحت
- تداوم و بقای طولانی تر
- هزینه های کمتر سفارش، خرید، نگه داری، فهرست نویسی و رده بندی
- استفاده چند کار بر از کتاب الکترونیکی
- استفاده چند کتاب الکترونیکی در یک درایو چند سرعته به طور هم زمان
- دسترسی روی شبکه
- عدم سانسور مطالب هنگامی که منبع الکترونیکی پیوسته باشد.
معایب کتاب های الکترونیکی:
- سخت افزار و لوازم جانبی آن مورد نیاز است
- امکان مخدوش شدن اطلاعات به خصوص در دیسک فشرده نوری
- از بین رفتن حق مولف زمانی که عمل تکثیر بدون اجازه انجام می شود
- نیازمندی به دانش پایه در استفاده از رایانه
آدرس برخی از سایت های اینترنتی:
- www.nap.edu
- www. netlibrary.com
- www. books-on-line.com
ب) کتاب فروشی اینترنتی:
مثلا در پایگاه وب آمازون www.amzon.com امکان جستجوی کتاب ها از طریق عنوان، مولف، موضوع و حتی کلید واژه وجود دارد. علاوه بر کتاب اطلاعت کتاب شناسی منابع دیگر هم چون نرم افزار ها، سرگرمی ها و بازی های کامپیوتری، دیسک های فشرده و غیره قابل بازیابی و تهیه میباشد. این پایگاه تا 40 درصد از هزینه های خرید کتاب برای کاربران را کاهش می دهد.
آدرس برخی کتاب فروشی ها در اینترنت:
- http://www.barnesandnoble.com
- http://www.qbebooks.com
- http://www.bestbookbuye.com
ج) ناشران در اینترنت:
ناشران داخلی: در سایت اختصاصی ناشران ایرانی با نشانی www.nasherin.com فهرست انتشارات بسیاری از ناشران در دسترس است.
علاوه بر سایت ناشران ایرانی خانه کتاب با نشانی www.ketabnet.org اطلاعات کتاب های منتشر شده در ایران را به صورت روزانه اضافه کرده و به صورت پایگاه های اطلاعاتی در اختیار عموم قرار میدهد.
سایت کتاب ایران www.ketabiran.com جدید ترین کتاب های چاپ شده در ایران را با قابلیت خرید به صورت پیوسته و با استفاده از کارت های اعتباری عرضه می کند.
ناشران خارجی: آدرس تعدادی از ناشرین معتبر در صفحه وب کتابخانه در قسمت Publisher web site قابل ملاحظه است.
امکانات این سایت:
- امکان انتخاب و خرید انواع کتاب و نشریه به صورت online
- ایجاد ارتباط مستقیم بین خوانندگان و ناشرن
- اختصاص نشانی اینترنتی و نیز نشانی پست الکترونیک به هر یک از ناشران ایرانی
- کتاب های تازه منتشر شده و جستجو در هر یک از آنها
د) نمایشگاه های کتاب در اینترنت
- نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفرت www.book-fair.com
- نمایشگاه بین المللی کتاب هند www.indiabookfair.com.com
- نمایشگاه بین المللی کتاب تهران www.tibf.co.ir
ه) نشر هیبرید یا دوگانه (نشر دیجیتالی در چاپ مبتنی بر نیاز):
در این نوع نشر منبع که می تواند اطلاعات باشد تا زمان چاپ کتاب به صورت مجازی نگه داری میشود و سپس بر اساس نیاز استفاده کنندگان به صورت چاپی یا به صورت الکتونیک در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرد.
در واقع این نوع نشر یک راه حل برای چاپ منابع با شمارگان کم است. برای مطالبی که قبلا به دلیل هزینه زیاد فناوری چاپ منتشر نشده اند.
و) نشر مستقیم در شبکه:
برخی از منابع مانند دایره المعارف بریتانیکا Britanica Encyclopedia همانند رادیو به طور مستقیم اطلاعات را توزیع میکنند. در این نوع نشر اطلاعات توسط کاربران به دایره المعارف اضافه میشود و مرتبا منتشر می شود.
تاثیر اینترنت بر نشر و چاپ
تاثیر اینترنت بر نشر به شکل های زیر می باشد:
- تبدیل ناشران به معماران کتاب. یعنی اطلاعات را گردآوری و بر شکل گیری کتاب جدید نظارت می کنند.
- سهولت در سفارش و خرید کتاب
- انجام دادن بعضی از امور که هم در چاپ و هم در نشر وجود دارد مانند جداول، نمودار، تصویر گزینی، ویرایش و نسخه پردازی
- تمام استفاده کنندگان از اینترنت می توانند از کتاب های الکترونیکی استفاده کنند.
- خود ناشری
- کاهش هزینه های نشر و چاپ از طریق کاهش فرایند ها
- افزایش امکان بازاریابی و فروش
- دسترسی آسان تر ارزان تر و سریع تر
فرایند نشر الکترونیکی:
- دریافت متن
- پدیداور با با ناشر به عنوان یک فرد یا با موسسه انتشاراتی سر و کار ندارد بلکه با سیستم سر و کار دارد
- بدون مراجعه به صورت الکترونیکی متن را به ناشر ارسال می کند
- ناشر پس از پذیرش و اظهار نظر و ویرایش و اصلاح نهایی توسط ویراستار یا پدیداور متن را به نرم افزار وارد خواهد کرد
- متون به منظور استفاده در شبکه به چارچوب “اچ تی ام ال” یا “پی دی اف” تبدیل می شود.
- HTML: Hypertext Markup Language
- PDF: Postscript Document Format
- درج فراداده metadata که در واقع “اطلاعات درباره اطلاعات” است به منزله درج اطلاعات کتاب شناختی الکترونیکی برای متون الکترونیکی است که موجب بازیالی سریع متون خواهد شد.
نشریه الکترونیکی:
نشریه ای است که به طور مسلسل و در فاصله زمانی معین منتشر می شود و به صورت الکترونیکی یا به وسیله رایانه قابل دست یابی است.
لنکستر میگوید: نشریه ای که به وسیله رسانه الکترونیکی ایجاد گردد و دستیابی به آن فقط از طریق این رسانه باشد.
انواع نشریه های الکترونیکی:
- تمام متن (full text): در این گونه نشریه های الکترونیکی متن کانل تمامی مقاله های آن قابل دستیابی است و بر دو نوع است:
- فقط الکترونیکی: این گونه نشریه ها فقط به شکل الکترونیکی وجود داشته و قابل ارزیابی است. اغلب این گونه نشریات حاوی چکیده و اطلاعات کتاب شناختی می باشند.
- نشریات الکترونیکی قابل حمل مانند دیسک ها و دی.وی.دی
- نشریات الکترونیکی قابل انتشار در شبکه
- نسخه الکترونیکی نشریه چاپی: این نشریه ها به صورت چاپی و الکترونیکی در دسترس است.
- فهرست مطالب/ چکیده: بسیاری از نشریه ها به کاربران امکان باز یابی فهرست و یا چکیده مقاله ها را می دهند.
مزایا و معایب نشریه های الکترونیکی:
- سریع تر از نسخه چاپی آن منتشر میشود و در اختیار خوانندگان خود قرار می گیرد (تسریع در تولید و اشاعه)
- استفاده همزمان توسط خوانندگان بی شمار، بر خلاف نسخه های چاپی که هر فرد از نسخه چاپی خود باید استفاده کند.
- بیست و چهار ساعته و هفت روز هفته بدون محدودیت مکان خاص قابل دستیابی است
- از متن مقاله به منابع و ماخذ و بالعکس پیوند دارد.
- امکان دستیابی مستقیم به متن منابع و ماخذ مورد استناد وجود دارد.
- استفاده از استاندارد Z39.50 برای انطباق و ارسال به سایر بانک ها و پایگاه های اطلاعاتی و نرم افزار های مرتبط
- پیوند بین متنی مقاله ها، همانند سر بخش های یک مقاله
- استاندارد با مرورگر های مختلف اینترنتی همانند Netscape, IE Microsoft
- نمایش مقاله ها به شکل های html, pdf
- ذخیره مقاله ها، تصاویر، جدول ها و نمودار ها
- امکان انتخاب بخشی از مقاله برای ذخیره، چاپ، انتقال
- امکان ارسال مقاله به پست الکترونیکیشخص مورد نظر
- امکان تبادل نظر با با پدید آورنده مقاله به وسیله پست الکترونیکی وی در آن مقاله
- امکان دریافت مقاله های جدید بر اساس نوع انتخاب کاربر از فیلد های هر نشریه
- قابلیت جستجو در فبلد های گوناگون یک نشریه همانند عنوان نشریه یا مقالهف پدید آورنده، موضوع، کلید واژه و ….
- امکان مرور موضوع، عنوان مقاله و پدید آورنده مورد نظر در هر نشریه
- قابلیت چند رسانه ای: متن، تصویر، صدا و فیلم
معایب:
- اتکا به فناوری و تجهیزات الکترونیکی و رایانه ای و شبکه ای برای تولید، ذخیره سازی و دستیابی
- ناتوانی بعضی از استفاده کنندگان از رایانه، نرم افزار های پایگاه های اطلاعاتی
- هزینه های بالای تجهیزات اولیه همانند: رایانه، چاپگر، خدمات اتصال به اینترنت
- در کشور ما: سرعت پایین خطوط اتصال به اینترنت
حق کپی در محیط الکترونیکی:
هنگامی که حق مولف در سال 1976 میلادی تصویب شد، هیچ گونه پیش بینی در مورد حمایت از نرم افزارها و پایگاه های داده ها نکرده بودند.
کنتو (دایره المعارف کتابدتری و اطلاع رسانی) نام کمیسیون ملی کاربردهای فن اورانه نوین در آثار دارای حق انحصاری است که به مسائل مربوط به مبادله کتاب میان کتابخانه ها، نرم افزار های رایانه ای و پایگاه های داده ها می پردازد. کنتو در سال 1980 نرم افزارهای رایانه ای را نیز مانند سایر آثار برشمرد و زمینه های حمایت از آن در دهه 1990 آماده شد.
سازمان جهانی مالکیت معنوی پس از بیست و پنجمین نشست ناشران در سال 1996 در بارسلون تصمیم گرفت تا مسئله حق مالکیت معنوی و مادی در محیط الکترونیکی را در نظر بگیرد. تفاوت بروندادهای چاپی و الکترونیکی موجب چالش هایی در سازمان گردید. زیرا مالکیت معنوی در منابع چاپی هنگامی مورد حمات قرار میگیرد که به صورت مکتوب باشد در حالی که برون دادهای منابع الکترونیکی غیر ملموس هستند. ائلین گام اساسی برای حمایت از مالکیت معنوی در محیط الکترونیکی در اکتبر 1994 برداشته شد، زمانی که طرحی تحت عنوان ” خط مشی اروپایی کاربر درباره حق مولف” آغاز شد.
مواردی که برای حمایت از تئلید کنندگان در محیط الکترونیکی پیش بینی شده است عبارتند از:
- تعیین سطوح حفاظتی برای دسترسی به اطلاعات، مثلا کاربر ملزم به ثبت نام و درجه شناسه ورود همراه با پرداخت هزینه می باشد.
- انعقاد قرار داد های فروش اطلاعات مانند انغقاد ” حق تالیف” که در آن مسائلی مانند بازتولید، تکثیر و فروش اطلاعات ذکر شده باشد.
- درج تذکر به کاربر در مورد عواقب استفاده غیر قانونی از مدارک الکترونیکی مانند آنچه در کتاب تحت عنوان ” حق چاپ محفوظ” است
- قوانین مربوط به قیمت گذتری بر برون دادهای الکترونیکی و استفاده مجدد از آنها
خلاصه:
نشر الکترونیکی می تواند به صورت های ذیل در دسترس قرار گیرد:
کتاب های الکترونیکی، وب سایت های ناشران در در اینترنت، نمایشکاه های کتاب در اینترنت، نشر هیبرید و نشر مستقیم در شبکه. کتاب های الکترونیکی دارای مزیت های مختلفی هستند که مهمترین ان ها ذخیره اطلاعات انبوه و به شکل های مختلف در حجم بسیار اندک، امکان جستجوی مطالب و قابلیت تکثیر ارزان ان ها است. یکی از مزایای مهم نشر الکترونیک در هم نوردیدن مکان برای دستیابی به اطلاعات و خرید مستقیم ان از طریق اینترنت می باشد. خود ناشری و نشر مستقیم در شبکه نیز از شکل های دیگر نشر الکترونیکی است.
نشریات الکترونیکی از دیگر اشکال مواد الکترونیکی قابل دسترس در اینترنت است که دارای انواع تمام متن، فقط الکترونیکی و نسخه الکترونیکی نشریه چاپی هستند. نشر رومیزی یکه از رویکرد های نوین در نشر است که موجب شده است فرایند چاپ و نشر سرعت بگیرد و هزینه ها کاهش یابد. از آنجایی که هر گونه انتشاری حقوق معنوی و مادی را در هر محیطی ایجاد می کند، لذا نشر الکترونیکی نیز دارای حق مالکیت معنوی در محیط الکترونیکی است و سازمان مالکیت معنوی مواردی نظیر تعیین سطح دسترسی ، انعقاد قراردادهای فروش اطلاعات و قوانین مربوط را در محیط الکترونیکی پیش بینی کرده است.
قرار داد جهانی حق مولف:
این طرح بر حقوق افرتد نسبت به برخورداری از مناف مادی و معنوی اثار علمی ادبی و هنری خود تاکید دارد و با همکاری کارشناسان پنجاه کشور سازمان یونسکو ارائه شده است. مرکز آن در ژنو است و بر اساس گزارش های به دست آمده موفق تر از سایر طرح ها بوده است.
نکات عمده در قرار داد جهانی حق مولف U.C.C :
مدت عادی حمایت از اثر در این قرار داد زمان حیات خالق اثر و 25 سال پس از مرگ اوست.
