تحلیل عاملی اکتشافی در Spss

تحلیل عاملی اکتشافی در SPSS: راهنمای گام به گام

تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) یکی از روش های آماری محبوب برای بررسی ساختار داده ها و شناسایی متغیرهای پنهان یا عوامل اصلی است که مجموعه داده های بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهند. این روش به طور گسترده در علوم اجتماعی، روانشناسی، بازاریابی و سایر زمینه ها برای کشف الگوهای پنهان در داده ها و ساده سازی مجموعه داده های پیچیده استفاده می شود.

SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) یک نرم افزار آماری قدرتمند است که امکان انجام تحلیل عاملی اکتشافی را به روشی آسان و کارآمد فراهم می کند. در این مقاله، به ارائه ی راهنمای گام به گام برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی در SPSS می پردازیم.

مراحل انجام تحلیل عاملی اکتشافی در SPSS:

1. آماده سازی داده ها:

• اطمینان حاصل کنید که داده های شما برای تحلیل عاملی مناسب هستند. داده ها باید برای متغیرهای کمی و به طور ایده آل با توزیع نرمال باشند.
• مقادیر گمشده را مدیریت کنید. مقادیر گمشده را حذف کنید یا با استفاده از روش های مناسب مانند میانگین یا میانه آنها را جایگزین کنید.
• داده ها را استاندارد کنید. استانداردسازی داده ها به این معنی است که مقادیر همه متغیرها را به مقیاس یکسان تبدیل کنید.

2. انتخاب روش تحلیل عاملی:

• در SPSS، دو روش اصلی برای تحلیل عاملی وجود دارد: روش مؤلفه های اصلی (PCA) و روش حداکثر واریانس توضیح داده شده (Maximum Variance Explained – MVE).
• روش PCA برای زمانی که به دنبال شناسایی الگوهای کلی در داده ها هستید مناسب است.
• روش MVE برای زمانی که به دنبال شناسایی عواملی هستید که بیشترین واریانس را در داده ها توضیح می دهند، مناسب است.

3. انتخاب معیار استخراج:

• معیار استخراج تعیین می کند که کدام عوامل از تحلیل استخراج شوند.
• دو معیار رایج برای استخراج عبارتند از: ارزش ویژه (Eigenvalue) و درصد واریانس تجمعی (Cumulative Variance Percentage).
• به طور کلی، عواملی که ارزش ویژه آنها بیشتر از 1 است یا به طور قابل توجهی به واریانس کل کمک می کنند، باید حفظ شوند.

4. چرخش عوامل:

• چرخش عوامل به منظور ساده سازی تفسیر عوامل انجام می شود.
• دو روش رایج برای چرخش عبارتند از: چرخش واریماکس (Varimax) و چرخش اوبلیکمین (Oblimin).
• چرخش واریماکس عواملی را ایجاد می کند که تا حد امکان به یکدیگر ارتوگونال باشند (یعنی همبستگی کمی با یکدیگر داشته باشند).
• چرخش اوبلیکمین به عواملی اجازه می دهد که همبستگی غیر صفر داشته باشند.

5. تفسیر نتایج:

• پس از انجام تحلیل عاملی، باید نتایج را به دقت تفسیر کنید.
• این شامل بررسی بارهای عاملی، ماتریس همبستگی عاملی و نمودارهای مربوطه می شود.
• بارهای عاملی نشان می دهد که هر متغیر چقدر به هر عامل مرتبط است.
• ماتریس همبستگی عاملی همبستگی بین عوامل را نشان می دهد.
• نمودارهای مربوطه می توانند به شما در تجسم روابط بین متغیرها و عوامل کمک کنند.

نکات مهم:

• قبل از انجام تحلیل عاملی، فرضیات آماری را به دقت بررسی کنید.
• از اندازه نمونه مناسب استفاده کنید.
• به دنبال راه حل های جایگزین برای مقادیر گمشده باشید.
• تفسیر نتایج را با احتیاط انجام دهید.

منابع:

• https://www.ibm.com/products/spss-statistics
• https://m.youtube.com/watch?v=Ollp2nSQCLY
• https://en.wikipedia.org/wiki/Exploratory_factor_analysis

روش تحلیل عاملی اکتشافی یک تکنیک برای کشف ساختار و ابعاد مهم و اساسی یک مجموعه داده بزرگ است. با استفاده از این روش می‌توان یک مجموعه بزرگ از متغیرها را به چند فاکتور و عامل اصلی کاهش داد. در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا با استفاده از مثال، تحلیل عاملی اکتشافی را بیشتر توضیح دهیم.

تحلیل عاملی اکتشافی چیست؟

فرض کنید که موضوع پایان نامه و مقاله شما بررسی رضایت مشتریان در مورد صنعت حمل و نقل هوایی شهری بوده و شما یک پرسشنامه برای بررسی این موضوع تهیه کرده‌اید. همچنین فرض کنید که شما 30 مورد و آیتم را برای ارزیابی رضایت مشتریان در این پرسشنامه در نظر گرفته‌اید. (مثلاً “راحتی خرید بلیط”، “راحتی در چک این (Check In) فرودگاه “، “محیط سالن”، “طرز برخورد مسئولین پرواز”، “فراهم آوردن نیازهای ویژه مسافران”، ” کیفیت غذا”،” راحتی صندلی‌ها “،” به‌موقع رسیدن به مقصد”). با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی می‌توانید این 30 متغیر را در فرایند تجزیه‌وتحلیل خود به تعدادی از عوامل مرکزی کاهش دهید.

به‌عنوان‌مثال می‌توانید مواردی مانند “راحتی خرید بلیط”، “راحتی در چک این (Check In) فرودگاه “، “محیط سالن”، ” کیفیت غذا”،” راحتی صندلی‌ها “بخشی از عوامل و ابعاد بالقوه هستند و شرکت‌های هواپیمایی با فراهم آوردن این امکانات به‌سادگی می‌توانند کسب‌وکارشان را بهبود بخشند. اما مواردی مانند “فراهم آوردن نیازهای ویژه مسافران”، “طرز برخورد مسئولین پرواز” و “به‌موقع رسیدن به مقصد”  ازجمله ابعاد اجرایی و عملی هستند.

با کمک تحلیل عاملی اکتشافی می‌توان به‌سادگی این ابعاد و فاکتورها را پیدا کرد که در این مثال “بالقوه بودن” و “اجرایی و عملی بودن” ازجمله فاکتورهای اصلی هستند. در نتیجه مدیران برای توسعه فعالیت‌های بازاریابی و بهبود رضایت مشتریان خود باید با تمرکز بیشتری در مورد «عوامل بالقوه» یا «عوامل اجرایی » فعالیت کنند.

محاسبه تحلیل عاملی اکتشافی

برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، می‌توانید از نرم‌افزارهای آماری مانند SPSS یا SAS استفاده کنید.

مراحل انجام تحلیل عاملی اکتشافی

فرآیند تحلیل عاملی اکتشافی به شرح زیر است:

1. آیتم‌ها و متغیرها را مشخص کنید.
2. ماتریس همبستگی را محاسبه کنید.
3. ماتریس همبستگی را بررسی کنید.(سطح معناداری، معکوس ماتریس همبستگی، آزمون بارتلت و ماتریس کواریانس)
4. یک روش تحلیل عاملی را انتخاب کنید (تحلیل مؤلفه‌های اصلی، ﺗﺤﻠﻴــــــــﻞ عامل‌های اﺻــــــــﻠﻲ )
5. فاکتورها و بار فاکتور را مشخص کنید. بارهای فاکتور، ضریب همبستگی بین متغیرها (ردیف‌ها در ماتریس همبستگی) و عوامل (ستون‌ها در ماتریس همبستگی) است.
6. تعداد فاکتورها را مشخص کنید.
7. فاکتورهای استخراج شده را تفسیر کنید (مثلاً «عوامل بالقوه» و «عوامل اجرایی » در مثال بالا)

لینک‌های مفید دیگر را نیز مطالعه کنید:
چگونه مقاله isi بنویسیم؟
نحوه تبدیل پایان نامه به کتاب