بررسی و پژوهشی در اشعار وطنی عبدالله بردونی
چکیده
عبدالله بردونی شاعر برجسته یمنی، به عنوان یکی از مهمترین شاعران عرب در قرن بیستم شناخته می شود. اشعار او آکنده از مضامین مختلف از جمله عشق، طبیعت، فلسفه و سیاست است.
در این مقاله، به بررسی و پژوهشی در اشعار وطنی عبدالله بردونی می پردازیم. اشعار وطنی بردونی سهم بسزایی در بیداری ملی یمنی ها و مبارزه آنها علیه استعمار داشته است.
در این راستا، به بررسی ویژگی های بارز اشعار وطنی بردونی، مضامین و مفاهیم کلیدی این اشعار و همچنین تاثیر آنها بر جنبش های ملی یمن می پردازیم.
مقدمه
یمن از جمله کشورهایی است که در طول تاریخ با چالش های متعددی از جمله استعمار و اشغال روبرو بوده است. در این میان، شاعران یمنی همواره در صف اول مبارزات مردم علیه ظلم و ستم قرار داشته اند و با سرودن اشعار حماسی و وطنی، روحیه مقاومت و میهن پرستی را در مردم زنده نگه داشته اند.
عبدالله بردونی یکی از برجسته ترین شاعران یمنی است که در اشعار خود به طور گسترده به مسائل ملی و وطنی پرداخته و در بیداری ملی یمنی ها و مبارزه آنها علیه استعمار نقش بسزایی داشته است.
ویژگی های بارز اشعار وطنی بردونی
اشعار وطنی بردونی از ویژگی های بارز متعددی برخوردارند که آنها را از سایر اشعار او متمایز می کند. این ویژگی ها عبارتند از:
- استفاده از زبان ساده و روان: بردونی در اشعار وطنی خود از زبانی ساده و روان استفاده می کند تا پیام خود را به طور واضح و رسا به مخاطب برساند. این امر باعث می شود که اشعار او به راحتی در میان مردم نفوذ کند و در حافظه آنها ماندگار شود.
- بهره‌گیری از نمادها و تشبیهات: بردونی در اشعار وطنی خود از نمادها و تشبیهات متعددی استفاده می کند که به غنای و زیبایی اشعار او می افزاید. این نمادها و تشبیهات مفاهیم انتزاعی را به شکلی ملموس و قابل درک برای مخاطب به تصویر می کشند.
- لحنی حماسی و شورآفرین: اشعار وطنی بردونی لحنی حماسی و شورآفرین دارند که در مخاطب احساس میهن پرستی و غرور ملی را برمی انگیزند. این لحن حماسی، اشعار بردونی را به ابزاری قدرتمند برای بسیج مردم و تهییج آنها برای مبارزه علیه ظلم و ستم تبدیل می کند.
مضامین و مفاهیم کلیدی اشعار وطنی بردونی
اشعار وطنی بردونی حول محور مضامین و مفاهیم مختلفی از جمله میهن پرستی، آزادی، وحدت ملی، ظلم ستیزی و مبارزه علیه استعمار می چرخند.
بردونی در اشعار خود به زیبایی و به طور شفاف، عشق و تعلق خاطر خود به وطن را به تصویر می کشد. او همچنین از ظلم و ستم هایی که مردم یمن در طول تاریخ متحمل شده اند سخن می گوید و آنها را به مبارزه علیه این ظلم ها و احقاق حقوق خود فرا می خواند.
تاثیر اشعار وطنی بردونی بر جنبش های ملی یمن
اشعار وطنی عبدالله بردونی تاثیر بسزایی بر جنبش های ملی یمن داشته است. این اشعار روحیه مقاومت و میهن پرستی را در مردم یمن زنده نگه داشته و آنها را به مبارزه علیه استعمار و اشغالگران تشویق کرده است.
بردونی با سرودن اشعار حماسی و شورآفرین خود، به مردم یمن انگیزه و امید می داد و آنها را به ادامه مبارزه تا رسیدن به پیروزی نهایی ترغیب می کرد.
نتیجه گیری
عبدالله بردونی یکی از مهمترین شاعران عرب در قرن بیستم است که با سرودن اشعار وطنی خود، سهم بسزایی در بیداری ملی یمنی ها و مبارزه آنها علیه استعمار داشته است.
اشعار وطنی بردونی از ویژگی های بارز متعددی از جمله استفاده از زبان ساده و روان، بهره‌گیری از نمادها و تشبیهات و لحنی حماسی و شورآفرین برخوردارند.
بررسی و پژوهشي دراشعار وطني عبدالله بردوني
فهرست مطالب
مقدمه 1
سؤال‌های اصلی تحقیق 2
فرضیه‌ها 2
ضرورت آموزش انجام تحقیق و اهداف 3
سابقه و پیشینة تحقیق 3
روش کار و منابع تحقیق 3
فصل اول: بررسی اوضاع سياسي اجتماعي عصر عبدالله بردوني 5
1- اوضاع سياسی واجتماعی عصر شعر 6
1-1.اوضاع یمن قبل از انقلاب 1962م. 6
1-2.تحولات سیاسی یمن در فاصله دو جنگ 6
1-2-1.سیاست امام یحیی در داخل کشور 7
1-2-2.حرکت ملی ـ میهنی بین دو جنگ 9
1-3.تحولات سیاسی در یمن بعد از جنگ جهانی دوم 9
1-3-1.یمن در زمان حکومت امام احمد 10
1-3-2.انقلاب 1948م و 1955م. 10
1-3-3.کوشش‌های اصلاح طلبانه 11
1-3-4.اوضاع سیاسی و اجتماعی در شمال یمن 12
1-3-5.انقلاب و پایان حکومت ائمه در یمن 15
1-3-6.انقلاب 1962م و اعلان جمهوری 15
1-3-7.جمهوری دمکراتیک خلق یمن 17
الف) جنوب یمن تحت نفوذ و سیطره بریتانیا 17
ب) حکومت بریتانیا در جنوب یمن در بین دو جنگ 18
1-3-8.اوضاع سیاسی واجتماعی در جنوب یمن 20
1-3-9.بالا گرفتن حرکت‌های ملی و میهنی در جنوب بر علیه استعمار بریتانیا 20
1-3-10.انقلاب مسلحانه و استقلال جنوب یمن 21
1-3-11.تحولات سیاسی دريمن بعد از دو انقلاب 22
1-3-12.اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی 26
1-3-13.وضعیت زنان در جامعه یمن 27
1-3-14.آموزش و پرورش 27
1-3-15.مراکز فرهنگی 27
فصل دوم: سير زندگي عبدالله بردونی 29
1- سیر زندگی شاعر 30
1-1. نام و نسب و تولد 30
1-2. بردوني و نابينايي 31
1-3. شيوه يادگيري 32
1-4. دوران كودكي 33
1-5. آغاز جواني «عبد الله بردوني» 33
1-6. خصوصيات اخلاقي 34
1-6-1. بدبيني 35
1-7. فلسفه مرگ وی 36
2- زندگی ادبی 38
2-1.آغاز شاعری 38
2-2. تأثير پذيری«بردونی» 40
2-3. فرهنگ «بردوني» 40
2-3-1. رابطه فرهنگ با سياست در نزد بردونی 41
2-4. موضوعات شعری «بردوني» 42
2-4-1. غربت و دوري از وطن 42
2-4-2. غم و اندوه 45
2-4-3.دلتنگي و تنهايي 47
2-4-4. عشق 49
2-5. مکتب رمانتیسم و بردوني 50
2-5-1. مکتب ادبي رمانتيسم 51
2-5-2.اصول مکتب رمانتیسم 52
2-5-2-1.توجه به احساسات و هیجانات فرد 52
2-5-2-2.آزادی و شخصیت 53
2-5-2-3.گریز از اجتماع و واقعیت و سیر در عالم رؤیا و خیال 53
2-5-2-4.تجدید در مضامین و ساختار اجناس ادبی 54
2-5-3. موضوعات کلی مکتب رمانتیک 54
2-6. فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي«بردوني» 56
2-6-1. سمت‌هاي سياسي «بردوني» 59
2-7. منزلت ادبي «عبد الله بردوني» 59
2-8. بردوني در سخن ادباء و ناقدان 60
2-9. آثار و تأليفات 62
الف) آثار شعري «بردوني» 62
ب) آثار منثور 63
ج) نسخه‌ها خطي چاپ نشده 64
فصل سوم: بررسی و پژوهشی در اشعار وطنی عبدالله بردونی 66
1- تاریخچه وطنیات در ادبیات عربی 67
1-1.وطن و شعر وطنی 67
1-2. معنی لغوی وطن 67
1-3. تعریف شعر وطنی 68
1-4. شعر وطنی در ادبیات عربی قدیم 69
1-5. شعر وطنی در ادبیات عربی معاصر 71
1-6. عوامل به وجود آورندة شعر وطنی 72
1-7. مظاهر شعر وطنی 73
الف) گرایش عثمانی 73
ب) گرایش شرقی 74
ج) گرایش ناسيوناليستي 75
د) گرایش اقليتی و منطقه ای 76
1- در مصر 76
2- در لبنان 77
ه (گرايش بازگشت به وطن: 77
و)مساله فلسطین: 78
1-8.بردونی و یمن 78
1-9.بردونی شاعر وطنی و قومی 81
2- شعر «بردونی» 83
2-1. ویژگی‌های اشعار وطنی «عبدالله بردونی” 84
2-1-1.تعصب وتعهد 84
2-1-2.صداقت و واقعیت 87
2-1-3.غموض و ابهام 91
2-1-4. تکرار 92
3- زبان اشعار وطنی بردوني 95
3-1.اسلوب ها 95
3-1-1.سخریه 95
3-1-2.حوار 98
3-1-3.تصویر 99
3-2.صنایع ادبی 101
3-2-1.اسلوب ردالعجز الی الصدر 101
3-2-2. مقابله 104
3-2-3.طباق 105
4- مضامین اشعار وطنی 106
4-1.آزادی 106
4-2.دعوت به وحدت، همبستگی و تعاون 109
4-3.مبارزه با استعمار 115
4-4.انتقاد از رجال سیاسی 119
4-5.فقر و محرومیت 124
4-6.صلح و امنیت 125
4-7.جمهوری خواهی 126
4-8.میهن‌دوستی 129
4-9.تجلیل از قهرمانان ملی 131
4-10. افتخار به شکوه و عظمت گذشته و دعوت به احیای آن 134
4-11.ضرورت فراگیری علم و دانش 135
4-12.جهل و عقب‌ماندگی 136
4-13.به تصویر کشیدن مشکلات مردم در زمان حکومت 139
نتیجه 141
فهرست منابع ومآخذ 142
منابع فارسی 142
منابع عربی: 142
فهرست مقالات 145
مقدمه
شعر وطنی بازتاب تحولات سیاسی جامعه و نتایج حوادث مربوط به آن است. حوادث پرفراز و نشیب جهان عرب در دوره معاصر به ویژه در یمن شاعران را به شدت تحت تأثیر قرار داد که درباره وطن شعر سرایند؛ لذا شعر ملی ـ میهنی در دیوان شعرای معاصر از جایگاه والایی برخوردار است. عبدالله بردونی در این زمینه شاعری بزرگ و از پیشگامان شعر معاصر یمن به شمار می‌‌آید.
او مسائل و مشکلات جامعه یمن را به واسطه اشعار وطنی‌اش به تصویر می‌‌کشد و گاه پا فراتر نهاده و به بیان مشکلات جامعه عرب می‌‌پردازد و در گرفتاری‌ها و مشکلات، خود را شریک غم و اندوه آنها می‌‌داند. قدرت بیان، عاطفه قوی، امتزاج سبک قدیم شعر با سبک جدید باعث شده که وی در این عرصه نام‌آور شود و شعرش جزء بهترین اشعار ملی ـ میهنی دوره معاصر به شمار آید.
پژوهش حاضر تلاشی در جهت شناخت و طنیات این شاعر بزرگ است. علاوه بر کلیات متشکل از سه فصل است.در فصل اول به بررسی اوضاع سیاسی ـ اجتماعی عصر شاعرپرداخته شده است. فصل دوم به سیر زندگی شخصی و ادبی و معرفی آثار وی اختصاص دارد. در فصل سوم و نهایی تحت عنوان بررسی و پژوهش در اشعار وطنی، سعی بر آن بوده است که هدف اصلی از پژوهش برآورده شود.
این فصل با بررسی تاریخچه شعر وطنی به طور خلاصه آغاز شده؛ پس از آن با دسته‌بندی ویژگی‌های شعر وطنی و زبان اشعار و سبک او ادامه یافته است. این فصل با دسته‌بندی موضوعات وطنی همچون: آزادی، وحدت، به تصویر کشیدن مشکلات مردم، انتقاد از رجال سیاسی، مبارزه با استعمار و… خاتمه می‌‌یابد. و این مضامین بخش عمده‌ای از مجموعه اشعار عبدالله بردونی را به خود اختصاص داده است.
به گونه‌ای که می‌‌توان گفت نبوغ وی در این زمینه شکوفا شده است. و عوامل زیادی از جمله: فقر و محرومیت، ظلم و ستم حاکمان، غربت و دوری از وطن و خانواده بر روی شعر وی تأثیرگذار بوده است. وي در بیان این اشعار از مکتب ادبی رمانتیسم تأثیربسياري پذیرفته است. در تمامی این مراحل سعی بر آن بوده که از نمونه‌های شعری متناسب برای هر بخش استفاده شود.
سؤال‌های اصلی تحقیق
با توجه به مطالب یاد شده در این پژوهش سؤالاتی مطرح می‌‌شود که پاسخ آنها زیربنای اصلی پژوهش را تشکیل می‌‌دهد. این سؤالات عبارتند از:
- اشعار وطنی عبدالله بردونی به بیان چه موضوعاتی از مسائل ملی ـ میهنی پرداخته است؟
- دایره شمول مضامین ملی ـ میهنی عبدالله بردونی تا چه حدی است؟
- چه عواملی بر روی اشعار وطنی وی تأثیر گذاشته است؟
- اشعار وطنی وی بيشتر تحت تأثیر کدامین مکتب ادبی بوده است؟
فرضیه‌ها
- بردونی در اشعار وطنی خود به بیان موضوعاتی چون آزادی، وحدت ، عشق و علاقه به وطن، به تصویر کشیدن مشکلات مردم، مبارزه با استعمار، انتقاد از رجال سیاسی، صلح و آشتی، جمهوری‌خواهی و… پرداخته است.
- با بررسی مجموعه‌های شعری وی معلوم شد که اشعار وطنی، قسمت اعظم دیوان دو جلدی او را تشکیل می‌‌دهد.
- تأثیر محیط و اوضاع سیاسی ـ اجتماعی بر روی اشعار وطنی وی بسيار است و به نظر می‌‌رسد که شعر وی آیینه تمام نمای عصرش باشد.
- بردونی اشعار ملی و میهنی خود را بيشتر بر اساس مکتب رمانتیک سروده است.
ضرورت آموزش انجام تحقیق و اهداف
از آنجا که ادبیات معاصر یمن در این دوره نسبت به دوره‌های قبل ناشناخته مانده است و عبدالله بردونی از ادبای بزرگ دنیای عرب می‌‌باشد. مسأله وطن و سرودن شعر در خصوص آن یکی از اصلی‌ترین مضامین شعری شاعران علاقه‌مند به میهن است که احساسات هر انسان آزاده‌ای را برمی‌انگیزد و از سوی دیگر به خاطر بکر و جدید بودن موضوع و همچنین نیاز جامعة ادبی ایران نسبت به دستاوردها و آثار شاعران معاصر یمن به نظر می‌‌رسد که بررسی اشعار وطنی این شاعر بزرگ و نقش‌آفرین یک ضرورت پژوهشی باشد.
با توجه به این ضرورت‌ها اهدافی که در پژوهش حاضر دنبال خواهد شد عبارت است از:
- معرفی عبدالله بردونی به عنوان شاعر، ناقد، کاتب و مورخ یمن.
- تأثیر محیط سیاسی ـ اجتماعی بر اشعار وطنی شاعر
- بررسی مضامین وطنی و شناخت مهمترین مضامین اشعار وطنی وی.
سابقه و پیشینة تحقیق
اگرچه در زمینه شعر وطنی معاصر ،تحقیقات و پژوهش‌هایی صورت گرفته است، اما در زمینه «بررسی اشعار وطنی عبدالله بردونی» تاکنون در محافل علمی و دانشگاهی ایران پژوهش کامل و جامعی مشاهده نشده است. اما در خارج ایران مقالات و پژوهش‌های زیادی در مورد او وجود دارد که از تعدادی از آنها تا جایی که امکان دسترسی بوده، استفاده شده است. مهمترین آن رساله‌ای از آقای” ولید مشوح” است که به صورت کتاب به چاپ رسیده است. همچنین مقالات و گفتگوهای روزنامه‌ای که از وی مصاحبه به عمل آورده شده است.
روش کار و منابع تحقیق
مطالب این پژوهش به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده است. و شیوه آموزش انجام کار ترکیبی از شرح، توصیف در فصل نخست است. به طور کلی سعی بر این بوده است که مجموعه کار مبتنی بر نوآوری باشد. منابع اصلی تحقیق کتابهای مختلفی در زمینة شعر وطنی و اوضاع سیاسی ـ اجتماعی عصر شاعر است. اما زیربنای تحقیق مجموعه اشعار عبدالله بردونی تحت عنوان «الأعمال الشعریة الکاملة» است.
و بخشی از منابع را نیز، مقالاتی که از سایت شاعر و مجله و سایت‌های اینترنتی تشکیل می‌‌دهد. با توجه به فهرست منابع، روشن است که منابعی که به طور مستقیم مربوط به بردونی بوده است بخش کمتری از منابع را به خود اختصاص داده است. شاید بتوان این مسأله را به عنوان یکی از سختی‌های کار مطرح کرد.
در پایان خداوند منان را سپاسگذاریم که توفیق داد این پژوهش در سایه رهنمودهای اساتید گرانقدر به اتمام برسد. امید است که تمامی خوانندگان لغزش‌ها و خطاهای موجود در این اثر ناچیز را به دیده اغماض نگریسته و ما را با نظرات ارزشمند خود در اکمال آن یاری کنند.
