در هر پایان نامه، مقاله و یا هر پایاننامه تحقیقاتی، نویسنده باید با زبانی کاملا ساده و روان توضیح دهد که برای جمع‌آوری اطلاعات بیان شده در متن پایان نامه و مقاله از چه روش و شیوه‌ای استفاده کرده است تا هر پژوهشگر دیگری بتواند آن مطالعه را در فضای دلخواه خود تکرار کند. یکی از روش‌های رایج در انجام پژوهش و نگارش پایان نامه و مقاله، روش تحقیق کتابخانه ای است.
ما در این مطلب نحوه به کارگیری روش تحقیق کتابخانه ای و مزیت‌های این شیوه را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
روش تحقیق کتابخانه‌ای چیست؟
روش کتابخانه ای، یک فرآیند گام به گام برای جمع‌آوری اطلاعات از منابع موجود است.
برای به کارگیری روش کتابخانه ای در یک تحقیق مراحل زیر را در نظر بگیرید:
1. بررسی کلمات کلیدی و اصطلاحات تحقیق
بعد از این که ایده اصلی مقاله (Thesis statement) را مشخص کردید، روی کلمات کلیدی و اصطلاحات تخصصی به کار رفته در آن ایده متمرکز شوید. سپس رابطه بین این کلمات کلیدی را مشخص کنید.
2. دانلود مقالات و پایان نامه‌های مرتبط با موضوع مقاله
برای دانلود مقالات علمی به صورت رایگان به صفحه “مقاله رایگان” و برای دانلود رایگان متن کامل پایان نامه به صفحه “دانلود متن کامل پایان نامه” مراجعه کنید. سپس مقالات و پایان نامه‌های مرتبط با کلید واژه‌ها را دانلود کنید. سعی کنید مقاله بیس‌هایی را انتخاب کنید که جدید بوده و حداقل دو کلید واژه شما را دربرداشته باشند. سپس این منابع اطلاعاتی را با دقت مطالعه کرده و نکات مهم آن را با ذکر منبع یادداشت کنید.
3. یادداشت اطلاعات مربوط به مسئله تحقیق و سوال پژوهش
یکی از مشکلاتی که در روش تحقیق کتابخانه‌ای وجود دارد این است که پژوهشگر با خیل عظیمی از اطلاعات مواجه می‌شود. از این رو بسیار مهم است که او نخست منابع اطلاعاتی معتبر مانند مقالات علمی معتبر را انتخاب کند. سپس اطلاعاتی را که در راستای سوال پژوهش است باید برای نگارش پایاننامه خود به کار گیرد و از مطالب غیرمرتبط چشم پوشی کند.
4. تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این مرحله نویسنده باید داده‌های جمع‌آوری شده را با هم مقایسه و نتیجه‌گیری کند.
مزیت روش تحقیق کتابخانه ای
روش کتابخانه ای در قیاس یا سایر روش‌های تحقیق، روشی کم‌هزینه است که زیاد به تخصص آن‌چنانی نیاز ندارد؛ اما در به کارگیری سایر روش‌ها مانند روش میدانی، فرد باید دانش لازم در نحوه پیاده‌سازی روش تحقیق داشته باشد تا از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود.
معمولاً در نگارش بیشتر تحقیقات از روش تحقیق کتابخانه‌ای در فاز اول استفاده شود. چراکه این روش، روشی سهل و ارزان بوده و می‌توان بیشتر اطلاعات اولیه را به راحتی با این روش جمع‌آوری کرد. از طرف دیگر برای نگارش بخش پیشینه تحقیق و چارچوب نظری در پایان نامه و مقاله باید دستاوردهای پژوهشگران دیگر را به‌طور خلاصه بیان کرد. از این رو روش تحقیق کتابخانه‌ای در همه مقالات و پایان نامه‌ها به کار گرفته می‌شود. بعضی تحقیقات هستند اغلب مبتنی بر روش کتابخانه‌ای هستند اما در برخی پژوهش‌ها علاوه بر روش کتابخانه‌ای باید از سایر روش‌های تحقیق هم استفاده کرد.
