سرقت ادبی چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟
سرقت ادبی، که به آن پلاجریسم نیز گفته می‌شود، به استفاده از ایده‌ها، کلمات یا عبارات شخص دیگر بدون ذکر منبع آن اطلاق می‌شود. این کار در دنیای آکادمیک و علمی یک تخلف جدی محسوب می‌شود و می‌تواند عواقب سختی برای دانشجویان، پژوهشگران و نویسندگان به دنبال داشته باشد.
انواع سرقت ادبی:
- سرقت ادبی مستقیم: کپی کردن مستقیم جملات یا پاراگراف‌ها از منبع دیگر بدون ذکر منبع.
- سرقت ادبی غیرمستقیم: استفاده از ایده‌ها یا مفاهیم منبع دیگر بدون ذکر منبع و با بازنویسی آنها.
- سرقت ادبی موزاییکی: کپی کردن جملات یا عبارات کوتاه از منابع مختلف و کنار هم قرار دادن آنها برای ایجاد متنی جدید بدون ذکر منبع.
- خودسرقت ادبی: ارائه ی مقاله یا پژوهشی که قبلا توسط خود فرد در جایی دیگر ارائه شده است.
عواقب سرقت ادبی:
- اخراج از دانشگاه: در موارد شدید، دانشجویانی که مرتکب سرقت ادبی می‌شوند، ممکن است از دانشگاه اخراج شوند.
- عدم دریافت نمره قبولی در درس: درسی که در آن سرقت ادبی رخ داده است، ممکن است نمره ی مردود دریافت کند.
- تخریب اعتبار علمی: سرقت ادبی می‌تواند به اعتبار علمی فرد آسیب برساند و او را از انجام پژوهش یا تدریس در دانشگاه محروم کند.
- اقدامات قانونی: در برخی موارد، سرقت ادبی می‌تواند منجر به پیگرد قانونی و پرداخت غرامت به صاحب اثر اصلی شود.
راه‌های جلوگیری از سرقت ادبی:
- استفاده از منابع معتبر: برای نوشتن مقالات و پژوهش‌های خود، از منابع معتبر مانند کتاب‌ها، مقالات علمی و وب‌سایت‌های معتبر استفاده کنید.
- ذکر منبع: برای هر ایده، جمله یا عبارتی که از منبع دیگری استفاده می‌کنید، حتماً منبع آن را ذکر کنید.
- استفاده از نقل قول: برای نقل قول مستقیم از منابع دیگر، از علامت نقل قول و گیومه استفاده کنید.
- پارافریز: سعی کنید ایده‌ها و مفاهیم منابع دیگر را با کلمات خودتان بازنویسی کنید.
- استفاده از نرم افزارهای ضد سرقت ادبی: از نرم افزارهای ضد سرقت ادبی برای بررسی متن خود و یافتن موارد احتمالی سرقت ادبی استفاده کنید.
منابع برای یادگیری بیشتر:
- راهنمای پیشگیری از سرقت ادبی در دانشگاه علامه طباطبایی: [نشانی وب نامعتبر برداشته شد]
- مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران: [نشانی وب نامعتبر برداشته شد]
- ویکی‌پدیا: سرقت ادبی: https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%82%D8%AA_%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C
نکات مهم:
- آگاهی از قوانین مربوط به سرقت ادبی در دانشگاه یا موسسه ی آموزشی خود بسیار مهم است.
- در صورت مشاهده ی هرگونه مورد مشکوک به سرقت ادبی، حتماً آن را به مسئولان مربوطه گزارش دهید.
- با رعایت اصول اخلاقی و استفاده ی درست از منابع، می‌توانید از بروز سرقت ادبی و عواقب آن جلوگیری کنید.
با به کارگیری راهکارهای ارائه شده در این مقاله، می‌توانید از بروز سرقت ادبی در نوشته‌ها و پژوهش‌های خود جلوگیری کرده و به یک نویسنده یا پژوهشگر با اعتبار تبدیل شوید.
سرقت ادبی
چیست و چگونه انجام می شود؟
برخی موارد مقالاتی به چاپ و انتشار می رسند که حاصل تحقیق و تلاش نویسنده نیست و به طور عمده و کلی از روی مقالات دیگر پژوهشگران کپی برداری شده است. سرقت علمی و ادبی نوعی از همین کپی برداری هاست که به طورعمد آموزش انجام شده و در هیچ کجا امر پسندیده ای نیست. در ادامه بد نیست کمی بیشتر از سرقت ادبی بدانیم:
Plagiarism
به طور کلی هر گونه استفاده غیر قانونی از افکار، ایده ها یا کلام شخص دیگر را Plagiarism یا سرقت ادبی گویند. به این صورت که شخصی ایده فردی دیگر را بدون اجازه وی برای نفع شخصی خویش به کار گیرد. این ایده می تواند در گفتار یا نوشتار شخص دیده شود.
کلمه Plagiarism در ریشه لاتین و یونانی به مفهوم دزدی و یا کش رفتن است که در اصطلاح به کپی برداری کلی و یا قسمتی از متن چاپی یا گفتاری اطلاق می شود. به این ترتیب که گاهی در نوشتار جملات و یا یک پاراگراف از مطلبی دیگر، بدون ذکر منبع عینا کپی می شود و گاهی کل متن بدون کوچکترین تغییر و یا ذکر نام نویسنده اصلی دقیقا مورد استفاده قرار می گیرد که در هر دو حالت سرقت ادبی محسوب می شود.
کاهی سبک و ایده اصلی از سخنرانی و کنفرانس کپی می شود که می تواند حاوی روش ابداعی جدید و یا حتی ایده یک اختراع باشد. باید بدانید که دارایی های فکری هر فرد متعلق به خود اوست و مالکیت فکری و تحقیقاتی شخص نباید بدون کسب اجازه مورد استفاده غیر قرار گیرد. استناد دهی به منبع در این مورد سرقت ادبی محسوب نمی شود.
سرقت ادبی معطوف به مسائل ادبی نیست و به کپی برداری از تحقیقات علمی در قالب نوشتار نیز سرقت ادبی یا علمی اطلاق می شود و تفاوتی در اصل موضوع ندارد. به تعبیری بیش از 10 کلمه و به تعبیری دیگر یک پاراگراف در حدود 30 کلمه که به صورت کامل کپی شده باشد به منزله سرقتی ادبی تلقی می شود.
انواع سرقت ادبی در مقالات علمی
گاهی مقدمه و یا فرضیات دو مقاله به طور کامل از روی هم کپی شده ولی متن اصلی و روش های تحقیق متفاوت است. کپی برداری از روی بخش هایی از مقاله نیز در زمره سرقت ادبی قرار می گیرد.استناد دهی به یک مقاله و چاپ مقاله در یک فصل از کتاب با کسب مجوز از صاحب اثر بلامانع بوده و مشکلی از لحاظ سرقت ادبی ندارد.
آموزش انجام پایاننامه و استفاده از مقالات دیگر، بدون استناد دهی می تواند خطر دزدی ادبی را به همراه داشته باشد. استخراج مقاله از پایاننامه و چاپ و انتشار آن در ژورنال تنها توسط محقق اصلی و صاحب اثر مجاز است و بدون اطلاع از نویسنده مجاز نمی باشد.
