طیف لیکرت در spss

طیف لیکرت در SPSS: راهنمای جامع برای تجزیه و تحلیل داده‌ها

طیف لیکرت یکی از ابزارهای رایج برای جمع‌آوری داده‌های کمی در تحقیقات علوم اجتماعی است. این طیف از گویه‌هایی تشکیل شده است که به respondents اجازه می‌دهد تا میزان موافقت یا مخالفت خود را با یک عبارت خاص در مقیاسی مشخص (مثلاً از ۱ تا ۵) اعلام کنند.

SPSS ابزاری قدرتمند برای تجزیه و تحلیل داده‌های طیف لیکرت ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی گام‌های لازم برای تجزیه و تحلیل این داده‌ها در SPSS می‌پردازیم.

مراحل تجزیه و تحلیل داده‌های طیف لیکرت در SPSS:

1. ورود داده‌ها:

• داده‌های خود را در یک صفحه گسترده مانند Excel وارد کنید.
• هر متغیر را به یک ستون اختصاص دهید.
• برای متغیرهای طیف لیکرت، باید از مقادیر عددی استفاده کنید.

2. وارد کردن داده‌ها به SPSS:

• داده‌های خود را از Excel به SPSS وارد کنید.
• برای این کار می‌توانید از منوی File > Open > Excel استفاده کنید.

3. تعریف متغیرها:

• به منوی Analyze > Data > Define Variables بروید.
• در پنجره باز شده، متغیرهای طیف لیکرت خود را انتخاب کنید.
• برای هر متغیر، نوع داده (Scale) را بر روی Ordinal تنظیم کنید.

4. تجزیه و تحلیل توصیفی:

• به منوی Analyze > Descriptives > Frequencies بروید.
• در پنجره باز شده، متغیرهای طیف لیکرت خود را انتخاب کنید.
• گزینه Statistics را انتخاب کنید و تیک گزینه‌های Mean، Std. Dev.، Minimum، Maximum، Skewness و Kurtosis را بزنید.
• بر روی دکمه Continue کلیک کنید.

5. تجزیه و تحلیل استنباطی:

• نوع تجزیه و تحلیل استنباطی مورد نظر خود را انتخاب کنید.
• برای مقایسه میانگین دو گروه، می‌توانید از آزمون t دو نمونه‌ای استفاده کنید.
• برای مقایسه میانگین چند گروه، می‌توانید از آزمون ANOVA استفاده کنید.
• برای بررسی همبستگی بین متغیرهای طیف لیکرت، می‌توانید از آزمون همبستگی پیرسون استفاده کنید.

6. تفسیر نتایج:

• به خروجی‌های SPSS توجه کنید.
• میانگین، انحراف معیار، و سایر آمار توصیفی را برای هر متغیر بررسی کنید.
• نتایج آزمون‌های فرضیه را تفسیر کنید.
• به دنبال الگوها و معانی در داده‌های خود باشید.

نکات مهم:

• قبل از انجام هرگونه تجزیه و تحلیل، داده‌های خود را به دقت بررسی کنید و از صحت و کاملیت آنها اطمینان حاصل کنید.
• برای انتخاب آزمون مناسب، به نوع داده‌ها و اهداف تحقیق خود توجه کنید.
• در هنگام تفسیر نتایج، به محدودیت‌های روش‌های آماری مورد استفاده توجه داشته باشید.

مقیاس لیکرت یکی از پرکاربردترین مقیاس‎ها است که در تحلیل آماری پایاننامه‌ها، مقاله‌ها و پایان نامه‌های مختلف که براساس پرسشنامه انجام می‌شود، استفاده می‌شود. بسیاری از پژوهشگران رشته‌های مختلف علوم انسانی برای انجام تحلیل‌های آماری و نتیجه‌گیری و بسیاری از دانشجویان برای نگارش فصل چهارم پایان نامه خود از طیف لیکرت در spss استفاده می‌کنند. در این مطلب در مورد نحوه تحلیل پرسشنامه لیکرت در spss بیشتر توضیح می‌دهیم.

 آموزش تحلیل پرسشنامه لیکرت در spss

مقیاس لیکرت یک مقیاس ترتیبی است که با استفاده از این مقیاس پاسخ‌دهندگان، یک گزینه را بین 5 گزینه (مقیاس‌های پنج نقطه‌ای ليکرت) و یا 7 گزینه (مقیاس‌های هفت نقطه‌ای ليکرت) که بیشتر با دیدگاه آن‌ها هماهنگ است، انتخاب می‌کنند. برای مثال در مقیاس‌های پنج نقطه‌ای لیکرت، گزینه‌ها شامل “کاملا موافق، موافق، نظری ندارم، مخالف، کاملا مخالف” است. با استفاده از مقیاس لیکرت، درجه موافقت و مخالفت پاسخ‌دهندگان به یک سوال و یا یک موضوع مشخص می‌شود. نرم‌افزار spss یکی از کاراترین و پرکاربردترین نرم‌افزارها برای تحلیل داده‌های پرسشنامه طیف لیکرت است. دقت کنید که هر پرسشنامه برای بررسی یک یا چند متغیر و بررسی رابطه‌ی آن‌ها طراحی شده است. و معمولا در پرسشنامه‌ها برای بررسی هر متغیر چند گویه و سوال طراحی می‌شود. که پاسخ‌ها معمولاً به صورت چندگزینه‌ای به طور مثال شامل “کاملا موافق، موافق، نظری ندارم، مخالف، کاملا مخالف” است.

محاسبه طیف لیکرت در spss

بعد از این که پرسشنامه بین افراد توزیع شد، نوبت به تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده می‌رسد. برای این کار باید داده‌ها وارد نرم افزار spss شود. نخست جواب‌های افراد را نمره‌گذاری کنید. برای مثال اگر از مقیاس 5 نقطه‌ای طیف لیکرت در پرسشنامه استفاده کرده‌اید و شخص در پاسخ به سوال 4، گزینه کاملا موافقم را انتخاب کرده است، شما باید در نرم افزارspss در پنجره Data view عدد 5 را وارد کنید و به همین ترتیب اگر گزینه کاملا مخالفم را انتخاب کرده، شما باید در پنجره Data view عدد 1 را وارد کنید. سپس در پنجره Variable view در قسمت values تعریف می‌شود که هریک از اعداد 1 تا 5 نشان‌دهنده کدامیک از پاسخ‌های کاملا موافق تا کاملا مخالف است.

سپس در نوارابزار بالای نرم‌افزار منوی Transform  و بعد compute variable را انتخاب کرده و سوالاتی که مربوط به هر متغیر است را مشخص کنید. سپس از نوارابزار بالای نرم‌افزار، منو Analyze را انتخاب کرده و از آنجا آنالیز و تحلیل‌های آماری که مدنظر دارید را انتخاب کرده و براساس نتایج، داده‌ها را تحلیل کنید. توجه کنید که در بین بخش‌های مختلفی که در نوارابزار بالای نرم افزار spss وجود دارد، منو Analyze پرکاربردترین بخش برای تحلیل‌های آماری داده‌های جمع آوری شده است.

پرسش و پاسخ درباره عبارت “طیف لیکرت در SPSS”

1. طیف لیکرت چیست؟
طیف لیکرت یکی از مقیاس‌های رایج در تحقیقات اجتماعی و روان‌شناسی است که برای اندازه‌گیری نگرش‌ها، نظرات و احساسات افراد به کار می‌رود. این طیف معمولاً از پنج یا هفت درجه است که از “کاملاً موافقم” تا “کاملاً مخالفم” متغیر است. پاسخ‌دهندگان برای هر سوال از یک مقیاس پنج‌درجه‌ای یا هفت‌درجه‌ای انتخاب می‌کنند.

2. چرا از طیف لیکرت در تحقیقات استفاده می‌شود؟
طیف لیکرت به محققان این امکان را می‌دهد تا نگرش‌ها، احساسات و نظرات افراد را با دقت بیشتری اندازه‌گیری کنند. این مقیاس به دلیل ساده بودن و قابل فهم بودن برای پاسخ‌دهندگان در بسیاری از مطالعات استفاده می‌شود. همچنین، به محققان کمک می‌کند تا داده‌های کمی و قابل تحلیل بدست آورند.

3. نحوه وارد کردن داده‌های طیف لیکرت در SPSS چگونه است؟
برای وارد کردن داده‌های طیف لیکرت در SPSS، ابتدا باید داده‌ها را در یک فایل داده‌ای وارد کنید. در این مرحله، شما باید برای هر سوال یک متغیر تعریف کنید و پاسخ‌های مختلف را با استفاده از مقیاس عددی (مثلاً از 1 تا 5 برای مقیاس پنج‌درجه‌ای) وارد کنید.

• برای مثال، اگر یک سوال با پاسخ‌های “کاملاً موافقم”، “موافقم”، “بی‌نظر”، “مخالفم” و “کاملاً مخالفم” دارید، می‌توانید به این صورت عمل کنید:
  • 1: کاملاً مخالفم
  • 2: مخالفم
  • 3: بی‌نظر
  • 4: موافقم
  • 5: کاملاً موافقم

4. چگونه داده‌های طیف لیکرت را در SPSS تحلیل کنیم؟
برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت در SPSS، بسته به نوع تحلیل مورد نظر، روش‌های مختلفی وجود دارد:

• تحلیل توصیفی: می‌توانید با استفاده از میانگین، میانه، و انحراف معیار، توصیف‌هایی از پاسخ‌ها بدست آورید.
• آزمون‌های مقایسه‌ای: برای مقایسه میان گروه‌های مختلف، مانند آزمون t-Student یا ANOVA می‌توانید استفاده کنید.
• تحلیل همبستگی: اگر قصد بررسی رابطه بین متغیرهای مختلف را دارید، می‌توانید از تحلیل همبستگی پیرسون یا اسپیرمن استفاده کنید.

5. آیا داده‌های طیف لیکرت در SPSS قابل استفاده برای تحلیل‌های پارامتریک هستند؟
داده‌های طیف لیکرت معمولاً به‌عنوان داده‌های رتبه‌ای یا مرتب‌شده در نظر گرفته می‌شوند. این بدان معناست که آن‌ها نمی‌توانند همیشه برای تحلیل‌های پارامتریک مانند آزمون t-Student یا تحلیل واریانس (ANOVA) استفاده شوند، چون این آزمون‌ها به فرض‌های خاصی نیاز دارند. با این حال، در بسیاری از موارد، به‌ویژه زمانی که تعداد مقیاس‌های طیف زیاد است، می‌توان از تحلیل‌های پارامتریک برای تحلیل داده‌ها استفاده کرد.

6. نحوه محاسبه میانگین و انحراف معیار داده‌های طیف لیکرت در SPSS چگونه است؟
برای محاسبه میانگین و انحراف معیار داده‌های طیف لیکرت در SPSS، مراحل زیر را دنبال کنید:

• وارد کردن داده‌ها در SPSS
• انتخاب منوی Analyze و سپس Descriptive Statistics
• انتخاب Frequencies یا Descriptives و انتخاب متغیرهای مورد نظر
• در پنجره بازشده، گزینه‌های Mean و Standard Deviation را برای نمایش میانگین و انحراف معیار انتخاب کنید.
• بر روی OK کلیک کنید تا نتایج نمایش داده شود.

7. آیا می‌توان از طیف لیکرت برای مقیاس‌های چندبعدی استفاده کرد؟
بله، طیف لیکرت می‌تواند در مقیاس‌های چندبعدی نیز استفاده شود. در این حالت، پرسش‌ها می‌توانند ابعاد مختلفی از یک موضوع را اندازه‌گیری کنند و برای تحلیل داده‌ها می‌توان از تکنیک‌هایی مانند تحلیل عاملی استفاده کرد. SPSS ابزارهای مناسبی برای انجام تحلیل‌های عاملی اکتشافی و تاییدی دارد که می‌توانند برای تعیین ابعاد مختلف یک مقیاس لیکرت کاربرد داشته باشند.

8. آیا باید مقیاس لیکرت را به صورت عددی وارد کنیم؟
بله، معمولاً مقیاس‌های لیکرت باید به‌صورت عددی وارد SPSS شوند. برای مثال، به‌جای استفاده از مقیاس “کاملاً موافقم”، “موافقم” و غیره، باید این مقادیر را به عدد معادل آنها تبدیل کنید (مثلاً 1 برای کاملاً مخالفم و 5 برای کاملاً موافقم).

9. آیا طیف لیکرت در SPSS نیاز به نرمال‌سازی دارد؟
در اکثر موارد، داده‌های طیف لیکرت نیاز به نرمال‌سازی ندارند. با این حال، اگر قصد دارید از تحلیل‌های خاصی مانند تحلیل عاملی استفاده کنید، نرمال‌سازی ممکن است کمک‌کننده باشد، به‌ویژه اگر مقیاس‌ها مقادیر متفاوتی داشته باشند. نرمال‌سازی معمولاً با استفاده از روش‌هایی مانند تقسیم تفاوت میانگین و انحراف معیار انجام می‌شود.

10. آیا SPSS می‌تواند به‌صورت خودکار طیف لیکرت را تحلیل کند؟
SPSS خود به‌صورت خودکار نمی‌تواند داده‌های طیف لیکرت را به‌طور ویژه تحلیل کند، اما می‌تواند آن‌ها را به‌صورت داده‌های عددی در نظر بگیرد و از ابزارهای مختلف برای تحلیل آن‌ها استفاده کند. در نهایت، نحوه تحلیل به نوع آزمون و هدف تحقیق بستگی دارد.

با استفاده از طیف لیکرت و SPSS، می‌توانید داده‌های مربوط به نگرش‌ها، احساسات، یا نظرات را به‌طور مؤثر جمع‌آوری و تحلیل کنید و نتایج آن‌ها را در تحقیقات خود به‌کار بگیرید.