محاسبه روایی

امروزه برای بررسی بسیاری از متغیرها و  پدیده‌ها در جامعه، از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود. یکی از رایج‌ترین ابزارها، استفاده از پرسشنامه‌ها است. اما نمی‌توان از هر پرسشنامه‌ای استفاده کرد و پیش از استفاده، باید از اعتبار آن مطمئن شد. یعنی باید اطمینان حاصل شود که آن پرسشنامه، متغیر موردنظر  را اندازه‌گیری می‌کند. شاخصی که به ما کمک می‌کند تا اعتبار پرسشنامه را بسنجیم، بررسی و محاسبه روایی پرسشنامه است.

روایی پرسشنامه چیست؟

منظور از مفهوم روایی این است که پرسشنامه‌ای که می‌خواهید استفاده کنید، تا چه حد متغیر موردنظر شما را می‌سنجد. در واقع با بررسی روایی پرسشنامه، شما متوجه خواهید شد که آیا پرسشنامه طراحی شده برای اندازه‌گیری و بررسی ویژگی پایاننامه شما مناسب است یا نه؟ سه نوع روایی وجود دارد که عبارتند از روایی محتوا، روایی ملاک، روایی سازه. کاربردی‌ترین و مهم‌ترین  روايي، روايي محتوا است.

نحوه محاسبه روايي محتوای پرسشنامه

براي تعيين روايي محتوای یک پرسشنامه از قضاوت متخصصان درباره سؤال‌های پرسشنامه استفاده می‌شود. برای این منظور، باید پرسشنامه بین حداقل 4 فرد متخصص توزیع شود و آن‌ها در مورد هر یک از سؤال‌ها نظر دهند و یکی از سه گزینه “کاملا ضروری”، ” نه ضروري و نه غیرضروری ” و “کاملا غیرضروری” را انتخاب کنند. و سپس برای هریک از سوالات تعداد افرادی که گزینه کاملا ضروری را انتخاب کردند را تعیین کنید. سپس رابطه زیر را برای تک‌تک سوالات پرسشنامه محاسبه کنید:

(تعداد افرادی که گزینه کاملا ضروری را انتخاب کردند – نصف تعداد کل متخصصانی که نظر داده‌اند) تقسیم بر نصف تعداد کل متخصصانی که نظر داده‌اند.

سپس این عدد به دست آمده را با اعداد موجود در جدولی که به جدول لاشه معروف است و در زیر ارائه شده، مقایسه کنید. اگر عدد به دست آمده عددی منفی باشد، باید آن سوال را از پرسشنامه حذف کرد. همچنین اگر عدد به دست آمده از عددهای جدول کوچک‌تر باشد، آن سوال باید از پرسشنامه حذف گردد.

جدول لاشه

نکته مهم

اگر روایی پرسشنامه در تحقیقات مشابه به اثبات رسیده بود، نیازی به بررسی مجدد روایی پرسشنامه نیست و می‌توان به بررسی‌های انجام شده در تحقیقات قبلی استناد کرد.