روش تحقیق میدانی، یک روش کیفی برای جمع‌آوری اطلاعات است که خود محقق و پژوهشگر عملاً در محیط تحقیق حضور دارد.
هدف از روش تحقیق میدانی مشاهده، تعامل و درک افراد در محیط طبیعی آن‌هاست. به عنوان مثال، طرفداران حفظ منابع طبیعی به منظور جمع‌آوری اطلاعات، رفتار حیوانات را در محیط طبیعی خود و نحوه واکنش آنان به سناریوهای خاص را مشاهده می‌کنند. به همان شیوه، پژوهشگران علوم اجتماعی برای انجام تحقیقات میدانی، با مردم مصاحبه کرده و یا از فاصله دور رفتار آنان را محیط کار تماشا می‌کنند تا بدانند که چگونه آنان در محیط اجتماعی رفتار کرده و چگونه به شرایط اطرافشان واکنش نشان می‌دهند.
به طور کلی، روش تحقیق میدانی یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات در تحقیقات علوم اجتماعی و رفتاری است. از این رو، بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان برای انجام پژوهش و نگارش نتایج خود در قالب مقاله و پایان نامه، از این روش تحقیق استفاده می‌کنند.
لینک‌های مفید دیگرا نیز مطالعه کنید:
نحوه نگارش بخش روش تحقیق مقاله
نحوه نگارش فصل دوم پایان نامه
اگر نمی‌دانید که چگونه تحقیقات میدانی انجام دهید، این مطلب را بخوانید. در این مطلب، نحوه به‌کارگیری روش تحقیق میدانی توضیح داده شده است.
نحوه به‌کارگیری روش تحقیق میدانی
تحقيقات ميدانی (field study) شامل طيف وسیعی از فعالیت‌ها و روش‌های تحقيقاتی است؛ روش‌هایی مانند مشاهده مستقيم، مشاركت محدود، تحليل اسناد و اطلاعات ديگر، مصاحبه‌های غيررسمی، مصاحبه رو در رو یا تلفنی، نظرسنجی و غيره. باوجود این كه پژوهش ميدانی به طور كلی به عنوان پژوهش كيفی توصيف می‌شود، اما جنبه‌های متعددی از تحقيقات كمي را نیز شامل می‌شود .
تحقیقات میدانی معمولاً در یک محیط خاص آغاز شده و هدف نهایی در چنین تحقیقاتی، مشاهده و تحلیل رفتار خاص یک موضوع در آن محیط است. با این وجود، به دلیل حضور چندین متغیر در یک محیط طبیعی، تشخیص علت بعضی از رفتارها کاری سخت است.
تحقیقات میدانی معمولاً در 5 روش متمایز انجام می‌شود؛ این روش‌ها عبارتند از:
- مشاهده مستقیم: در این شیوه اطلاعات از طریق روش‌های مشاهده‌ای در محیط طبیعی ثبت شده و هیچ نوع مداخله‌ای از طرف پژوهشگر در رفتار و موقعیت صورت نمی‌گیرد.
- مشاهده اعضای نمونه: برخلاف روش مشاهده مستقیم، در این شیوه پژوهشگر در رفتار و بحث اعضای نمونه دخالت کرده و آن را به سمت‌وسوی دلخواه خود هدایت می‌کند.
- مردم‌شناسی: رفتار کل اعضای یک جامعه مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.
- مصاحبه: در این روش، یک پرسشنامه بین اعضای نمونه توزیع می‌شود.
- مطالعه موردی: شامل آنالیز دقیق رفتار یک فرد، بررسی یک وضعیت و یا یک رویداد است.
در تحقیقات میدانی، محققان دانش و بینش جدیدی را کسب می‌کنند که در روش‌های دیگر تحقیق مانند تحقیقات کتابخانه‌ای چنین امکانی وجود ندارد.
برای مشاهده توضیحات بیشتر در مورد نحوه به‌کارگیری روش تحقیق میدانی مطالب مندرج در صفحه ” مراحل انجام تحقیقات میدانی” را مطالعه کنید.
پرسش و پاسخ درباره عبارت “روش تحقیق میدانی”
1. روش تحقیق میدانی چیست؟
روش تحقیق میدانی به شیوه‌ای از جمع‌آوری داده‌ها گفته می‌شود که در آن محقق به‌طور مستقیم و از طریق تعامل با محیط واقعی و طبیعی، اطلاعات مورد نیاز برای تحقیق را جمع‌آوری می‌کند. این روش به محقق این امکان را می‌دهد که داده‌ها را از منابع اولیه و معتبر در شرایط واقعی بدست آورد.
2. چرا از روش تحقیق میدانی استفاده می‌شود؟
روش تحقیق میدانی برای جمع‌آوری داده‌های دقیق و معتبر از محیط‌های واقعی و طبیعی استفاده می‌شود. این روش به محقق این امکان را می‌دهد که داده‌ها را مستقیماً از افراد، گروه‌ها، یا موقعیت‌های خاص جمع‌آوری کند که می‌تواند نتایج کاربردی و عملی برای مسئله تحقیقاتی فراهم آورد.
3. مراحل اصلی در روش تحقیق میدانی چیست؟
مراحل اصلی روش تحقیق میدانی به‌طور کلی شامل مراحل زیر است:
-
تعریف مسئله تحقیق:
در این مرحله، محقق باید مسئله تحقیق را به‌طور دقیق و واضح تعریف کند و اهداف تحقیق را مشخص کند. -
طراحی تحقیق:
در این مرحله، روش‌های جمع‌آوری داده‌ها (مانند مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و غیره) انتخاب می‌شوند و محقق نحوه اجرای تحقیق را برنامه‌ریزی می‌کند. -
جمع‌آوری داده‌ها:
این مرحله شامل اجرای روش‌های تحقیق و جمع‌آوری داده‌ها از محیط‌های واقعی است. بسته به نوع تحقیق، داده‌ها می‌توانند از افراد، گروه‌ها، محیط‌ها یا منابع دیگر جمع‌آوری شوند. -
تحلیل داده‌ها:
پس از جمع‌آوری داده‌ها، باید داده‌ها به‌دقت وارد نرم‌افزارهای آماری یا تحلیل داده‌ها شوند و تحلیل‌های لازم برای بررسی فرضیات تحقیق انجام گیرد. -
تفسیر نتایج:
نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها باید به‌طور کامل تفسیر شوند تا ارتباط آن‌ها با سوالات و اهداف تحقیق مشخص شود. -
نوشتن گزارش تحقیق:
در این مرحله، تمامی یافته‌ها، روش‌ها، نتایج و پیشنهادات در قالب یک گزارش یا پایان‌نامه تدوین می‌شود.
4. چه ابزارهایی در تحقیق میدانی استفاده می‌شود؟
ابزارهای مختلفی برای جمع‌آوری داده‌ها در تحقیق میدانی وجود دارند که بسته به نوع تحقیق انتخاب می‌شوند. این ابزارها شامل:
- پرسشنامه‌ها: برای جمع‌آوری داده‌های کمی از افراد.
- مصاحبه‌ها: برای جمع‌آوری داده‌های کیفی از افراد.
- مشاهده: برای ثبت مشاهدات و جمع‌آوری داده‌ها از محیط یا رفتارهای خاص.
- گروه‌های کانونی: برای جمع‌آوری اطلاعات از گروه‌های کوچک از افراد.
- گزارش‌های میدانی: برای ثبت اطلاعات و مشاهدات مستقیم از محیط تحقیق.
5. چه مزایایی روش تحقیق میدانی دارد؟
مزایای روش تحقیق میدانی عبارتند از:
- دقت بالا: داده‌ها مستقیماً از منابع اولیه و محیط‌های واقعی جمع‌آوری می‌شوند.
- رابطه نزدیک با موضوع تحقیق: این روش به محقق این امکان را می‌دهد که اطلاعات دقیقی از محیط واقعی بدست آورد.
- انعطاف‌پذیری: محقق می‌تواند به‌راحتی روش‌ها و ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها را بر اساس شرایط محیطی تغییر دهد.
6. چه معایبی ممکن است در روش تحقیق میدانی وجود داشته باشد؟
معایب این روش شامل:
- هزینه بالا: تحقیقات میدانی ممکن است زمان‌بر و هزینه‌بر باشند، زیرا شامل سفر، جمع‌آوری داده‌ها و تجهیزات است.
- دشواری در جمع‌آوری داده‌ها: گاهی ممکن است دسترسی به منابع یا افراد دشوار باشد.
- محدودیت‌های زمانی: فرآیند جمع‌آوری داده‌ها در تحقیقات میدانی ممکن است زمان زیادی را بگیرد.
7. چه زمانی باید از روش تحقیق میدانی استفاده کرد؟
روش تحقیق میدانی زمانی مناسب است که:
- نیاز به جمع‌آوری داده‌های اولیه و دقیق از محیط‌های واقعی باشد.
- تحقیق در زمینه‌های اجتماعی، روان‌شناسی، علوم انسانی و دیگر رشته‌های مشابه که به رفتارهای واقعی و مشاهدات محیطی نیاز دارند، انجام شود.
- فرضیات تحقیق به‌طور واضح و کامل از طریق مشاهدات یا تعاملات با افراد بررسی شود.
8. روش‌های جمع‌آوری داده‌ها در تحقیق میدانی کدامند؟
در تحقیق میدانی، چندین روش برای جمع‌آوری داده‌ها وجود دارد که بسته به نوع تحقیق و اهداف آن انتخاب می‌شود. این روش‌ها شامل:
- مشاهده مستقیم: ثبت رفتارها، فعالیت‌ها و رویدادها در محیط طبیعی.
- پرسشنامه: استفاده از سوالات بسته یا باز برای جمع‌آوری اطلاعات از افراد.
- مصاحبه: گفتگو با افراد برای جمع‌آوری اطلاعات عمیق‌تر.
- گروه‌های کانونی: بحث گروهی برای جمع‌آوری داده‌های متنی و کیفی.
9. آیا برای تحقیق میدانی باید از نمونه‌گیری استفاده کرد؟
بله، در تحقیقات میدانی اغلب از روش‌های نمونه‌گیری برای انتخاب افرادی که داده‌ها از آن‌ها جمع‌آوری می‌شود، استفاده می‌شود. نمونه‌گیری می‌تواند به‌صورت تصادفی، هدفمند، خوشه‌ای یا طبق معیارهای خاص انجام شود. نمونه‌گیری صحیح به محقق کمک می‌کند تا نتایج دقیق و قابل تعمیم‌تری به‌دست آورد.
10. چگونه می‌توان از خطاهای احتمالی در تحقیق میدانی جلوگیری کرد؟
برای کاهش خطاها در تحقیقات میدانی، می‌توان از اقدامات زیر استفاده کرد:
- آموزش تیم تحقیقاتی: آموزش دقیق محققان و افرادی که در جمع‌آوری داده‌ها نقش دارند.
- آزمون ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها: پیش از استفاده رسمی، ابزارهای جمع‌آوری داده مانند پرسشنامه‌ها یا دستورالعمل‌ها باید تست شوند.
- کنترل شرایط محیطی: اطمینان از این‌که شرایط محیطی در طول جمع‌آوری داده‌ها ثابت و قابل کنترل باشد.
این پرسش و پاسخ‌ها می‌توانند در درک و انجام بهتر روش تحقیق میدانی به شما کمک کنند و اطلاعات لازم برای شروع یک تحقیق میدانی موفق را در اختیارتان قرار دهند.
