پروپوزال چیست؟
پروپوزال (Proposal) به معنای طرح یا پیشنهاد است و در واقع سندی است که در آن به طور خلاصه به معرفی یک طرح تحقیقاتی، پژوهشی، علمی، یا یک ایده ی جدید برای انجام یک پروژه یا فعالیت خاص پرداخته می شود.
در پروپوزال، نویسنده اهداف، روش ها، منابع و برنامه زمانی خود را برای انجام یک پروژه به طور واضح و مختصر ارائه می دهد تا نظر مخاطبان، اعم از اساتید، مدیران، سرمایه گذاران و یا سایر ذینفعان را جلب کند.
پروپوزال می تواند برای اهداف مختلفی از جمله موارد زیر نوشته شود:
- ارائه درخواست برای انجام یک تحقیق یا پژوهش: دانشجویان برای انجام پایان نامه یا رساله ی دکتری خود باید یک پروپوزال تحقیقاتی ارائه دهند. همچنین پژوهشگران برای دریافت بودجه از نهادهای حمایتی یا برای جلب نظر سرمایه گذاران برای انجام یک پروژه ی تحقیقاتی به ارائه ی پروپوزال نیاز دارند.
- ارائه طرح یک پروژه ی جدید: صاحبان ایده ها و کارآفرینان برای ارائه ی طرح یک پروژه ی جدید به سرمایه گذاران یا شرکا به یک پروپوزال نیاز دارند.
- ارائه درخواست برای انجام یک فعالیت یا برنامه: سازمان ها و نهادهای مختلف برای ارائه ی درخواست برای انجام یک فعالیت یا برنامه به نهادهای دولتی یا غیردولتی به یک پروپوزال نیاز دارند.
ساختار کلی یک پروپوزال:
ساختار کلی یک پروپوزال به طور کلی شامل بخش های زیر است:
- صفحه عنوان: در این صفحه، عنوان پروپوزال، نام نویسنده یا نویسندگان، نام سازمان یا نهاد مربوطه، تاریخ ارائه و سایر اطلاعات مرتبط درج می شود.
- چکیده: در این بخش، به طور خلاصه به معرفی موضوع پروپوزال، اهداف، روش ها، یافته ها و نتایج مورد انتظار پرداخته می شود.
- مقدمه: در این بخش، به طور مفصل تر به معرفی موضوع پروپوزال، اهمیت و ضرورت انجام آن، پیشینه ی تحقیق و ادبیات موجود در مورد موضوع پرداخته می شود.
- بیان مساله: در این بخش، به طور واضح و مشخص مساله ای که پروپوزال قصد حل آن را دارد، بیان می شود.
- اهداف: در این بخش، اهداف کلی و جزئی پروپوزال به طور واضح و قابل اندازه گیری بیان می شود.
- سوالات تحقیق: در این بخش، سوالات کلیدی که پروپوزال به دنبال پاسخگویی به آنها است، مطرح می شود.
- روش تحقیق: در این بخش، روش ها و ابزارهایی که برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شوند، به طور مفصل شرح داده می شود.
- برنامه زمانی: در این بخش، برنامه زمانی برای انجام مراحل مختلف پروژه ارائه می شود.
- منابع: در این بخش، فهرستی از منابعی که در نگارش پروپوزال استفاده شده است، ارائه می شود.
- بودجه: در صورتی که پروپوزال برای انجام یک پروژه ی خاص ارائه می شود، در این بخش برآوردی از هزینه های انجام پروژه ارائه می شود.
- نتیجه گیری: در این بخش، به طور خلاصه به جمع بندی یافته ها و نتایج مورد انتظار پروپوزال پرداخته می شود.
نکات مهم در نگارش پروپوزال:
- پروپوزال باید به طور واضح، مختصر و دقیق نوشته شود.
- از زبانی استفاده شود که برای مخاطبان پروپوزال قابل فهم باشد.
- از اصطلاحات تخصصی و فنی فقط در صورت ضرورت استفاده شود.
- پروپوزال باید عاری از غلط های املایی و نگارشی باشد.
- پروپوزال باید به طور جذاب و متقاعد کننده نوشته شود تا نظر مخاطبان را جلب کند.
نگارش یک پروپوزال قوی و متقاعد کننده می تواند نقش مهمی در موفقیت یک پروژه یا ایده داشته باشد.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال (Proposal) واژه ای انگلیسی است به معنی پیشنهاد. ودر اصطلاح به معنی طرح اولیه و نقشه کلی هر کار پژوهشی و تحقیقی است. همانگونه که برای آموزش انجام کوچکترین کاری لازم است در ابتدا طرح و نقشه ی آن کار آماده شود اگرچه ممکن است به صورت ذهنی باشد. برای آموزش انجام تحقیق و پژوهش که معمولا کار زمان بر و پرزحمتی است، بدون تردید داشتن طرحی که همه ی جوانب امر درآن پیشبینی شده باشد ضرویست.هرچه قدر پروپوزال یک تحقیق، دقیق و همه جانبه باشد، به همان اندازه کارپژوهشگر درزمان آموزش انجام پایاننامه ی پژوهشی راحت تر و درزمان کمتری آموزش انجام خواهد شد.
برای این که موضوع کاملا روشن شود مثالی بیان می کنم. تصورکنید تصمیم گرفتید به مسافرت بروید، دو کار می توانید آموزش انجام دهید یکی این که بلافاصله حرکت کنید بدون این که چیزی را ازقبل مشخص کرده باشید. که فکر نمی کنم هیچ فرد عاقلی این کا را آموزش انجام دهد. اما کار دوم این است که بعد از تصمیم، مقصد معین شود، راههای رسیدن، محل اسکان، خوردو خوراک، بازدید آثار باستانی و دهها مورد دیگر دقیقامشخص شود.(مشابه پروپوزال) دراین صورت است که سفر هم راحت و هم لذت بخش تر خواهد شد.
پروپوزال از چه قسمت هایی تشکیل می شود؟
انتخاب موضوع
بدون تردید مهمترین قسمت نوشتن هر تحقیق یا پایاننامه، مشخص کردن موضوع پژوهش است. درمورد نوشتن پایاننامه یا تحقیق دانشگاهی انتخاب موضوع به کمک اساتید راهنما یا مشاور آموزش انجام می شود. ازآنجایی که نوشتن هر تحقیق و پژوهشی هم زمان بر و هم هزینه بر است، لذا برای انتخاب موضوع ضروری است که به نکته های مهمی که ذیلاً ذکر می شود توجه شود:
- از آنجایی که مهمترین هدف هر تحقیق و پژوهشی این است که مشکلی را حل کند و برای آن راهکار نشان دهد، لازم است موضوعاتی انتخاب شوند که به حل مشکلات جامعه کمک کنند. و با کمترین هزینه بیشترین فایده را داشته باشند.
- یک موضوع خوب آن است که مورد علاقه ی پژوهشگر باشد.
- موضوع باید تازگی داشته باشد و قبلا توسط شخص دیگری آموزش انجام نشده باشد. برای اطلاع از این موضوع می توان از اساتید و محققین و خلاصه مقالات و وب سایت های مختلف بهره جست. درمورد پایاننامه ها با جستجو در سایت ایران داک و پایگاه اطلاع رسانی (گنج) که به تازه گی راه اندازی شده است، می توان از تکراری بودن موضوع اطلاع پیدا کرد.
- منابع لازم برای آموزش انجام تحقیق درباره ی آن موضوع در دسترس باشد. به طوری که بتوان در سریعترین زمان به آن ها دسترسی پیدا کرد.
عنوان موضوع
بعد از انتخاب موضوع مهمترین بخش انتخاب عنوان مناسب برای آن موضوع است. چون خواننده قبل از مطالعه متن عنوان را می خواند. بنابراین عنوان تحقیق باید:
- با موضوع همخوانی داشته باشد.
- جامع و کامل باشد. نه خیلی بلند باشد که کسالت آور باشد و نه خیلی کوتاه که بارمعنایی ناقصی را القاء کند.
- از جذابیت و رسایی کامل برخوردار باشد.
- بهتر است به شکل سوالی نباشد.
بیان مسأله
دراین بخش باید محقق به صورت مختصر و مفید توضیح بدهد که در تحقیقی که آموزش انجام می دهد به دنبال چیست؟ در پی آن است که چه مسأله ای را حل کند. چرا لازم است که تحقیق مورد نظرش آموزش انجام شود و اگر آموزش انجام شود چه فوایدی در بر خواهد داشت. او باید بتواند این موارد را به صورت قابل قبولی توضیح دهد تا کسانی که لازم است آموزش انجام تحقیق را تایید کنند کاملا قانع شوند.
توضیح و تعریف اصطلاحات و مخفف ها
دراین قسمت باید اصطلاحات، واژه ها و کلمات مخفف را با استفاده منابع کاملا معتبر و تخصصی ذکر کند.
پیشینه ی تحقیق
همانطوریکه قبلا گفتیم هر تحقیقی وظیفه دارد مشکلی را حل کند بنابراین محقق باید قبل ازآموزش انجام تحقیق بررسی کند تا ببیند چه کسانی در پیرامون تحقیق مورد نظر قبلا فعالیت داشته اند و چه جنبه هایی را بررسی کرده اند و چه نتایجی را به دست آورده اند و تحقیق حاضر قرار است چه چیزهایی به تحقیقات گذشته اضافه کند. با آموزش انجام این کار از نتایج همه ی تحقیقات استفاده می شود. از کار تکراری پرهیز می شود. و قوت و ضعف تحقیقات قبلی معلوم می شود.
اهداف تحقیق
اهداف کلی
هدف کلی دورنمایی از چیزی است که با آموزش انجام تحقیق باید به آن برسیم. هدف کلی از عنوان تحقیق مشخص است اما به صورت واضح تر و دقیق تر بیان می شود. مثلا اگر عنوان بررسی بی سوادی درجامعه باشد هدف کلی: نعیین میزان بی سوادی در جامعه است.
اهداف جزئی
بخشی از اهداف کلی می باشد که ازمجموع آن ها اهداف کلی به دست می آید. مثلا یک هدف جزئی برای نمونه بالا: تعیین نرخ بیسوادی در بین روستائیان است.
سوالات تحقیق
برای روشنتر شدن چهارچوب آموزش انجام کار باید سوالات اساسی که به دنبال یافتن پاسخ آن هستیم واضح و روشن ذکر کنیم. سوالات نباید خارج از اهداف پژوهش باشد بلکه باید روشن و محدود باشد. مانند: دلایل بیسوادی درجامعه چه چیزهایی هستند؟
فرضیه
محقق قبل از اجرای پژوهش خود لازم است پیشفرض و حدس خودش را ذکر کند تا بتواند نقطه ی شروعی برای کار خود داشته باشد. امکان دارد در پایان کار نتایج به دست آمده حدس او را تایید یا رد کنند. براي مثال، يك فرضیه ساده این است که بگوییم: میزان سواد با وضعیت مادی افراد رابطه دارد.
مشخص کردن روش تحقیق
روش های تحقیق بر اساس متغیرهای مختلف، مانند هدف، ماهیت و … انواع مختلفی دارد.نظیر بنیادی، تاریخی، توصیفی، تجربی و … که محقق براساس موضوع و با مشاوره ی اساتید راهنما و دیگران می تواند مناسب ترین روش را انتخاب کند.
ابزار و منابع جمع آوری و تحلیل اطلاعات
هر محققی برای به دست آوردن اطلاعات لازم خودش، نیاز دارد تا از طریق منابع و ابزار های مناسب آنها را به دست بیاورد. ابزار و منابع مورد نیاز به تناسب موضوع تحقیق متفاوت خواهد بود در رشته های نظری عمده ترین منابع کتابخانه ها و اسناد علمی و تاریخی است. اما درموضوعاتی نظیر علوم پزشکی تجربه و آزمایش از منابع ضروریست. اگر این گونه منابع نیازهای او را برآورده نکند. محقق باید از طریق تهیه ی پرسشنامه های مختلف، آموزش انجام مصاحبه، آموزش انجام آزمایش و مشاهده، اطلاعات لازم را گردآوری کند.
کاربرد نتایج تحقیق
یکی از اهداف مهم تحقیق به کار بستن نتایج حاصله از هر پایاننامه ی تحقیقاتی است دراین قسمت پژوهشگر با توجه به نتایج به دست آمده، سازمان ها و نهادهایی که می توانند از نتیجه تحقیق استفاده کنند، ذکر می کند.
محدویت های تحقیق
ممکن است محقق در طول آموزش انجام پایاننامه به دلایلی نظیر نبودن منابع مالی، همکاری نکردن برخی سازمان ها یا اشخاص، مشکلات شخصی، عدم هماهنگی با اساتید راهنما و مشاور و… نتواند به طور شایسته در برخی قسمت ها فعالیت های لازم را آموزش انجام دهد. دراین بخش ضمن بیان این محدودیت ها صداقت خود را در آموزش انجام تحقیق نشان می دهد.
فهرست منابع
دراین بخش فهرست منابع داخلی یا خارجی را که محقق از آنها برای جمع آوری اطلاعات استفاده خواهد کرد به طور کامل ذکر می کند. ممکن است برخی منابع هم بعد از نوشتن پروپوزال اضافه گردد که آنها را در فهرست منابع تحقیق پایاننامه ذکر خواهد کرد.
در این مقاله تلاش بر این بوده است که اطلاعات جامع و کاملی درباره ی نوشتن پروپوزال در اختیار خوانندگان قرار داده شود. ممکن است به تناسب موضوعی که برای تحقیق استفاده می شود. لازم باشد نکات دیگری ذکر گردد اما در حالت کلی این نوشته راهنمای جامعی برای آشنایی با پروپوزال نویسی است. امیدوارم برای مخاطبین قابل استفاده و مفید باشد.