یکی از ابزارهای مهم برای جمع‌آوری اطلاعات در فرآیند نگارش مقاله و پایان نامه، استفاده از پرسشنامه است. یعنی شما باید تحقیقات کتابخانه‌ای انجام داده و پرسشنامه مناسب با متغیرهای تحقیق خود را پیدا کنید. توجه کنید که پیش از انجام هر تحلیلی، روایی و پایایی پرسشنامه باید بررسی شود.
حال سوالی که پیش می‌آید این است که چند تا پرسشنامه باید پرینت گرفته و بین اعضای جامعه توزیع شود. در ادامه در مورد نحوه تعیین حجم نمونه توضیح می‌دهیم.
تعیین حجم نمونه آماری (اندازه نمونه)
تعیین حجم نمونه آماری و این‌که چه تعداد پرسشنامه در جامعه آماری توزیع شود، اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر حجم نمونه درست تخمین زده شود، نتایج بعدی هم دقیق‌تر خواهند بود. هر چه تعداد پرسشنامه‌های توزیع شده بیشتر باشد، اطلاعات بیشتری جمع‌آوری می‌شود و به طبع محاسبات و تحلیل‌های بعدی هم به واقعیت نزدیک‌تر خواهند بود. اما مشکلی که وجود دارد این است که هر چه حجم نمونه زیاد باشد، دانشجو و محقق باید زمان زیادی را برای توزیع پرسشنامه در جامعه و جمع‌آوری آن صرف کند. از طرف دیگر، وارد کردن داده‌های خام پرسشنامه در نرم‌افزار SPSS هم زمان‌بر است. برای صرفه‌جویی در زمان ترجیح داده می‌شود که حداقل تعداد پرسشنامه در جامعه آماری توزیع شود.
1. تعیین حجم نمونه زمانی که حجم جامعه آماری معلوم باشد.
اگر تعداد جامعه آماری مشخص باشد، یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تعیین حجم نمونه، استفاده از جدول‌های آماده مانند جدول مورگان است. در صفحه ” روش‌های نمونه‌گیری” جدول مورگان ارائه شده و در مورد تعیین حداقل تعداد نمونه با حجم جامعه آماری معلوم، توضیح داده شده است.
2. تعیین حجم نمونه زمانی که حجم جامعه آماری مشخص نباشد.
در اکثر موارد حجم جامعه آماری مشخص نبوده و نامحدود است. همچنین در اکثر موارد نمی‌توان تعداد اعضای جامعه را به‌طور دقیق مشخص کرد. در این صورت می‌توان از فرمول زیر برای تعیین حجم نمونه استفاده کرد.
تعیین حجم نمونه زمانی که حجم جامعه آماری مشخص نباشد
که در این فرمول a سطح خطا است که معمولاً برابر با 0.05 در نظر گرفته می‌شود. Z احتمال توزیع نرمال استاندارد است که مقدار آن با توجه به مقدار از روی جداول انتهای کتاب‌های آماری مشخص می‌شود. d دقت برآورد بوده که برابر با 0.10 فرض می‌شود. توجه کنید که S برآورد انحراف جامعه آماری است که با فرمول زیر برآورد می‌شود:
با توجه به این‌که بیشتر پرسشنامه‌ها شامل سوالات چندگزینه‌ای هستند و از مقیاس 5 نقطه‌ای یا 7 نقطه‌ای طیف لیکرت در آن‌ها استفاده شده است، می‌توان به‌سادگی مقدار S را مشخص کرد. در پرسشنامه‌های 7 نقطه‌ای طیف لیکرت، بیشترین داده 7 و کمترین داده 1 است، از این‌رو مقدار S برابر است با:
